Een jaar lang leefde politiek België in de greep van de verwoestende Agusta-affaire.
Premier Jean-Luc Dehaene had op vrijdag 17 februari nog maar pas vervroegde verkiezingen aangekondigd, of op het hoofdkwartier van de Vlaamse socialisten maakten raadsheer Francis Fischer van het hof van kassatie en een schare speurders hun opwachting. De Agusta-zaak, tot dan afgedaan als een Waalse of Luikse affaire, kreeg plotseling een Vlaams luik.
De huiszoeking bij de SP kwam er na de arrestatie van de Brusselse advokaat Alfons Puelinckx, gewezen adjunkt-nationaal sekretaris van de SP Luc Wallyn en penningmeeester van de partij Etienne Mangé. Speurwerk in Italië en in Zwitserland bracht het Luikse gerecht op het spoor van kommissielonen die door de Italiaanse helikopterbouwer Agusta aan de SP waren doorgeschoven. Een cadeau van om en bij 50 miljoen frank waarmee de Italianen hun erkentelijkheid wilden tonen voor de aankoop, eind 1988, van 46 gevechtshelikopters door de Belgische landmacht. Een aanschaf die destijds door de socialistische ministers Guy Coëme (PS) van Defensie en Willy Claes (SP) van Ekonomische Zaken in goedkeurende termen was begeleid. Eind februari werd ook Claes’ ex-kabinetschef Johan Delanghe opgepakt en samen met de drie andere verdachten in de Luikse Lantin-gevangenis opgesloten. De vier bleven in de cel tot de vooravond van de parlementsverkiezingen op 21 mei.
In de hektische weken voor de verkiezingen pleegde luchtmacht-generaal Jacques Lefèvre zelfmoord nadat zijn naam in het Agusta-onderzoek was vernoemd en hij door het gerecht was ondervraagd. Vlak nadien nam vice-premier en minister van Buitenlandse Zaken Frank Vandenbroucke (SP) ontslag na onthullingen in Knack over het bevel dat hij destijds als partijvoorzitter gaf om zwart geld in een SP-kluis te verbranden. Intussen had de SP-top toegegeven in januari ’89 door Mangé te zijn gepolst over een mogelijke gift van Agusta. Tussendoor lekte uit dat niet alleen Agusta maar ook de Franse vliegtuigbouwer Dassault, die elektronische beveiliging van de F-16’s had geleverd, 60 miljoen frank aan SP-vertegenwoordigers had uitgekeerd.
Ondanks al deze gebeurtenissen slaagde SP-voorzitter Louis Tobback erin zijn partij zonder noemenswaardige schade door de verkiezingen te loodsen. Al was daarmee al het leed van de SP nog niet geleden. Het gerecht wilde Vandenbroucke voort aan de tand voelen over onregelmatigheden in de SP-boekhouding en vroeg en kreeg de opheffing van diens parlementaire onschendbaarheid. In september verzocht het gerecht ook om de verwijzing van Willy Claes naar het hof van kassatie. Een precaire situatie voor de Limburgse SP-voorman, die eind ’94 de funktie van Navo-sekretaris-generaal had opgenomen. Door persoonlijk zijn verdediging op te nemen voor de voltallige kamer van volksvertegenwoordigers hoopte Claes deze kalamiteit te kunnen afwenden. Niettemin steunde een meerderheid van 97 kamerleden het verzoek van kassatie. Een dag later nam een zichtbaar geschokte Claes ontslag.
– De aanhouding van (van boven naar onder en van links naar rechts) Etienne Mangé, Johan Delanghe, Alfons Puelinckx en Luc Wallyn leidde in het najaar tot het ontslag van Willy Claes als sekretaris-generaal van de Navo.
– In het begin van dit jaar zat de SP-top (van links naar rechts op de grote foto : Tobback, Van Miert, Claes en Vandenbroucke) nog vrolijk bij elkaar. Hoe achteraf voor de SP de hemel instortte, valt hiernaast af te leiden van de gezichten van (van links naar rechts) Frank Vandenbroucke, Louis Tobback en Willy Claes.
