Het Artemis Quartett is bijna rond met zijn opnamereeks van Beethovens strijkkwartetten.
Beethoven schreef in totaal 16 strijkkwartetten, ruwweg tussen 1798 en 1826. Er zit een duidelijke evolutie in die werken. De eerste reeks van zes, Opus 18, kan worden beschouwd als de ultieme verkenning van de klassieke grenzen van het genre, zoals Haydn en Mozart het hadden vastgelegd. Veel bekender is Opus 59, de drie Razumowski-kwartetten. Ze zijn haast symfonisch van vorm. Het Harfenquartett, opus 74, draagt die naam omdat het veelvuldig gebruikmaakt van harpachtige pizzicato’s. Opus 95, Serioso, is een soort experimenteel laboratorium waarover de componist zelf schreef dat het enkel bestemd was voor een beperkte kring van kenners.
En dan is er de laatste reeks, Opus 127, 130-133 en Opus 135: afzonderlijke, maar toch samenhangende composities met als hoogtepunt de Grosse Fuge. Geniale werken die tot vandaag blijven verbluffen om hun moderniteit. Er is een parallel tussen deze kwartetten en wat Bach deed met zijn magistrale, abstracte Kunst der Fuge. De ontvangst bij het publiek doet niet meer ter zake: ze zijn geschreven voor een publiek dat op dat moment nog niet bestaat. Bovendien: als je bedenkt dat Opus 127 ontstond tussen de compositie van de immens populair geworden Negende symfonie door, dan besef je pas echt hoe eindeloos de expressieve waaier van Beethoven was.
Het Artemis Quartett heeft de taak op zich genomen om alle kwartetten van Beethoven op te nemen. Het gezelschap is daar sinds 2005 mee bezig en sluit de reeks volgend jaar af. De opnames gebeuren niet in chronologische volgorde: op de jongste cd staan opus 18/1 en opus 127 naast elkaar. Deze vijfde Beethoven-cd bevestigt wat de vorige vier al bewezen: het gezelschap creëert op een uiterst intelligente manier een soort micro-expressiviteit die Beethovens krachtige en diep persoonlijke stem nog versterkt. Het gaat om de onverwachte manier waarop de viool aanzet, het stokje van de dialoog doorgeeft aan de alt, de cello nét even zijn rol opeist. Soms klinkt het zelfs spectralistisch en worden de extreme kanten van de instrumenten verkend. Op die manier wordt de abstractie van de composities gecombineerd met een heel directe, haast tastbare luisterervaring die de aandacht voortdurend gespannen houdt. De tweede beweging van opus 127, een bijzonder opmerkelijk en lang Adagio, is misschien wel het beste voorbeeld van die aanpak tot nu toe.
Het Artemis Quartett live zien is altijd een unieke belevenis. En nu des te meer: het gezelschap staat op het podium van het Brussels Conservatorium met de integrale Beethovenkwartetten op 8, 9 en 10 november en 14, 15 en 16 december. Niet te missen!
ARTEMIS QUARTETT, BEETHOVEN STRING QUARTETS
OPUS 18/1 EN 127, VIRGIN CLASSICS.
Peter Vandeweerdt
