De scenario’s voor internationale interventie in Syrië liggen klaar, zegt professor Ko Colijn, directeur van het Nederlandse Clingendael Instituut. ‘Obama kan niet blijven twijfelen.’
Als aangetoond wordt dat de Syrische president Bashar Al-Assad chemische wapens heeft ingezet in Damascus, komt er meer op het spel te staan dan alleen Syrië, zegt professor Ko Colijn. ‘Sinds het begin van de burgeroorlog zeg ik dat de internationale gemeenschap beter niet ingrijpt, omdat dat de situatie alleen zou verergeren. Maar nu denk ik er anders over. Hoe erg de humanitaire toestand ook is, dit gaat over meer dan alleen Syrië. De internationale gemeenschap legde na WO I in verdragen vast om geen chemische wapens meer te gebruiken. Als Assad dat niet respecteert, moet hij een militaire sanctie krijgen. Dan praten we niet over een inval met grondtroepen die het hele conflict moet beëindigen, maar over de scenario’s die al een jaar klaarliggen in Washington: kruisraketten afvuren op de opslagplaatsen met chemische wapens, scrambelen van de communicatie tussen Assad en de chemische-wapencommandanten, of de opslagplaatsen permanent met drones in het oog houden, en toeslaan zodra het leger ze probeert te bereiken.’
Blijft de vraag wie moet ingrijpen. ‘Alleen de VS hebben daar de middelen voor. Bovendien noemde de Amerikaanse president Barack Obama het gebruik van chemische wapens ‘een rode lijn’, dus kan hij niet blijven twijfelen. Hij staat nu al in zijn hemd. De Britse minister van Buitenlandse Zaken William Hague zegt dat een buitenlandse interventie buiten de VN kan, als Rusland blijft dwarsliggen. En dan belanden we allicht in een soort Kosovo-scenario – ook bij die interventie was er geen mandaat, maar achteraf hebben de VN wel min of meer hun goedkeuring uitgesproken. Dat verdient geen schoonheidsprijs, maar het kan wel. Het kan ook zelfverdediging worden: Obama zei al dat hij de belangen van bondgenoten als Turkije en Israël zal verdedigen. Als Turkije duidelijk bedreigd wordt, kan het ook artikel 5 inroepen van het NAVO-verdrag: een aanval tegen één van ons, is er één tegen iedereen en geeft het recht op zelfverdediging.’
Wat gaat er de komende weken gebeuren? ‘Een plausibel scenario is dat Assad het spel van kat en muis nog even volhoudt met de inspecteurs die de chemische aanval onderzoeken, zoals Saddam Hoessein in Irak deed. Tot de internationale gemeenschap een ultimatum stelt: nu moeten we resultaten zien. En dan kan er bestraft worden. Sommigen pleiten ook voor een oplossing zoals de Dayton-akkoorden in Bosnië: het land zo opdelen waarbij elke bevolkingsgroep een stuk krijgt. In Syrië zou dat echter veel verder gaan dan in Bosnië. Het zou een echte etnische opdeling moeten worden, maar dan wil iedereen een staat: de Koerden, de sjiieten, de soennieten, enz. Dan gaat de geest pas echt uit de fles in het Midden-Oosten. Daar zal men wel niet aan beginnen.’
Thomas Verbeke
