Brussel kijkt weer bang naar Athene. Laat Griekenland de euro opnieuw wankelen? Of is er een ‘Grexit’ in de maak?

Antonis Samaras gokte en gokte verkeerd. De centrumrechtse premier van Griekenland wilde tijd kopen voor zijn beleid van besparen en hervormen, en liet het parlement daarom vervroegd stemmen over een nieuwe president. Maar zijn kandidaat haalde de vereiste meerderheid niet, en dus moet Griekenland al eind deze maand naar de stembus om een nieuw parlement te verkiezen. Zo wil het de grondwet. En daarmee staat de Griekse crisis weer helemaal bovenaan de Europese agenda.

De peilingen leren namelijk dat het radicaal-linkse Syriza van Alexis Tsipras die verkiezingen zal winnen. Syriza groeide na 2008 uit tot de belangrijkste oppositiestem met felle kritiek op de harde besparingen, die Athene werden opgelegd door Europa en het Internationaal Muntfonds in ruil voor financiële steun. Syriza is dan wel niet meer zo radicaal als enkele jaren geleden, de partij wil nog altijd dat het spaarplan wordt teruggedraaid en dat een deel van de Griekse staatsschuld wordt kwijtgescholden. Dat klinkt veel boze en verarmde Grieken als muziek in de oren. Ze werden op enkele jaren tijd bijna dertig procent armer; een kwart van de Grieken heeft geen baan. Econoom Paul De Grauwe besloot vorige week nog in De Standaard dat een beleid dat mensen zo hard aanpakt bijna onvermijdelijk tot een opstand moet leiden.

Europa zal dit jaar ook een grote rol spelen in de verkiezingscampagnes in het Verenigd Koninkrijk en Spanje. In Londen dreigt premier David Cameron met een referendum over het Britse EU-lidmaatschap. In Spanje kan de nieuwe politieke partij Podemos het verstarde politieke landschap overhoop halen: Podemos stamt uit de Indignados-beweging en is ideologisch verwant met het Griekse Syriza.

In Athene waarschuwt Samaras ervoor dat een overwinning van Syriza de toekomst van Griekenland hoe dan ook in gevaar brengt. De Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble liet al weten dat er geen sprake van kan zijn dat de Europese houding tegenover de Grieken milder wordt. En volgens het Duitse weekblad Der Spiegel vindt bondskanselier Angela Merkel dat de euro vandaag ook zonder de Grieken best kan overleven – als dat moet.

Maar of Schäuble en Merkel dat nu willen of niet, de Griekse verkiezingen brengen de twist over de harde aanpak van Zuid-Europa en de politiek van besparen en saneren weer helemaal terug. En daarin staat de vraag centraal of de EU kan blijven mikken op een beleid dat zoveel mensen pijn doet en door zoveel kiezers wordt afgewezen.

Hubert van Humbeeck

Vraag is of de EU kan blijven mikken op een saneringsbeleid dat door zoveel kiezers wordt afgewezen.