Alvorens de fakkel aan Johan Simons door te geven, wil regisseur en componist Heiner Goebbels als intendant van het internationale muziektheaterfestival Ruhrtriënnale (in Bochum, Duisburg en Essen) nog een laatste keer zijn publiek verrassen.
De openingsproductie is uw bevreemdende enscenering van Louis Andriessens opera De Materie.
HEINER GOEBBELS: Dit wordt opera zoals u het nog nooit hebt beleefd! Louis Andriessen is een van de belangrijkste operacomponisten uit Nederland. Zijn De Materie intrigeert me omdat de muziek haast architectuur is: binnen de muzikale structuur is er ongewoon veel ruimte voor de verbeelding van het publiek. Dat is zeldzaam in de hedendaagse muziek. Robert Wilson voerde het werk in 1989 op. Sindsdien waagde niemand zich er nog aan. Tot nu. Deze vierdelige opera is opgebouwd rond figuren die belangrijk waren voor de Nederlandse cultuurgeschiedenis – zoals Piet Mondriaan of zelfs Marie Curie – en roept pertinente vragen op die de mens zich moet stellen.
Zoals?
GOEBBELS: Vragen over de verhouding van de mens tot zijn omgeving, tot ‘de materie’. De Materie is eigenlijk een copernicaanse omwenteling van het operagenre. Terwijl in elke opera de mens als personage centraal staat, verrast Andriessen door niet te focussen op het individu maar op de relatie tussen de mens en de (natuur)krachten die hij niet de baas kan. Dat vertaal ik ook naar een imposant decor, waarover ik verder niets verklap.
Kunst laat ons nadenken over hoe de wereld er anders zou kunnen uitzien. Anders en mooier. Met minder grenzen, bijvoorbeeld. Muziektheater is dé kunst waar de grenzen tussen de genres overschreden worden.
Welke grenzen wilt u opblazen in de wereld?
GOEBBELS: Ik weet amper waar te beginnen… Bij de ontwikkeling van de podiumkunsten, misschien? We moeten erover waken dat we niet de slaaf worden van de zwaar geïnstitutionaliseerde kunstwereld. Kunstenaars hebben behoefte aan vrijheid en niet aan regeltjes betreffende repertoirestukken, abonnementen of de ensemblewerking. Niet verdrinken in regels, dat geldt ook voor de rest van de wereld.
Dus selecteerde u kunstenaars die wars van alle regels hun weg volgen.
GOEBBELS: Mensen zoals Anne Teresa De Keersmaeker, Romeo Castellucci en Boris Charmatz stellen de wereld ter discussie, maar beweren niet dat ze dé waarheid in pacht hebben. Die attitude waardeer ik. Als intendant geef ik hen de kans om een creatie te verwezenlijken die ze al lang wilden realiseren. Romeo Castellucci, bijvoorbeeld, zal van Igor Stravinsky’s Le Sacre du Printemps een radicale bewerking (met veertig machines!) maken. Dat kunstenaars hier de kans krijgen om nieuw werk te maken in verbluffende en inspirerende voormalige industriële ruimtes zoals de immense Kraftzentrale in Duisburg (waar De Materie speelt) of de Jahrhunderthalle in Bochum is dé troef van dit festival.
Waarom zijn die ruimtes een meerwaarde?
GOEBBELS: Ze maken de artistieke ervaring intenser. Ruhrtriënnale bezorgt je een festivalervaring die voelt zoals John Cage het zei: ‘As new as going to a new country or as getting lost in the woods‘.
www.ruhrtriennale.de
Els Van Steenberghe
