De Gemeentelijke Holding participeert met geld van zo’n 600 steden, gemeenten en provincies in Dexia. Bij de fusie van het Gemeentekrediet (Dexia België) en Crédit Local de France (Dexia France) in 1996 verankeren die lokale besturen hun Dexia-aandelen in de Gemeentelijke Holding. Daarnaast heeft een aantal steden en gemeenten eigen gecertificeerde aandelen van Dexia.

Bij de reddingsoperatie van Dexia in september 2008 brengt de Gemeentelijke Holding 500 miljoen euro in (in ruil voor nieuwe aandelen tegen 9,90 euro). De Gemeentelijke Holding heeft dat bedrag niet, maar gaat daarvoor leningen aan bij Fortis, ING en… Dexia. Als onderpand dienen vooral de… Dexia-aandelen. Die carrousel doet bij heel wat waarnemers de wenkbrauwen fronsen.

In november 2008 moet de Gemeentelijke Holding zelf aankloppen bij de overheid voor steun: door de forse koersval van de Dexia-aandelen, die als onderpand dienen voor een schuldenlast die eind 2008 is opgelopen tot in totaal 1,8 miljard euro, komt de Gemeentelijke Holding zelf in financiële ademnood. Samen leveren verschillende overheden een waarborg af ter waarde van 800 miljoen euro: 400 miljoen van de federale overheid, 200 miljoen van Vlaanderen, 140 miljoen van Wallonië en 60 miljoen van Brussel.

De waarborg van de federale overheid verschijnt op 14 april 2009 in het Staatsblad, gelijktijdig met de staatsgarantie voor de groep Arco. De regeling beschrijft waarom de waarborg voor de Gemeentelijke Holding zo belangrijk is: ‘Een wanprestatie van een entiteit (Gemeentelijke Holding, nvdr.) nauw betrokken bij de financiële sector en aangehouden door publieke overheden, gecombineerd met een gedwongen verkoop van een belangrijke participatie in Dexia, zou een desastreus effect hebben op het vertrouwen van de bevolking en de markten in de Belgische financiële sector.’ Meteen is de cruciale rol van de Gemeentelijke Holding geschetst.

Een van de voorwaarden voor de toekenning van waarborgen, die gelden voor schulden aangegaan vóór 30 juni 2010, is wel dat de Gemeentelijke Holding zijn kapitaal verhoogt met 484 miljoen. Eind 2009 gebeurt dat ook: 234 miljoen wordt verzameld door de inbreng van de gecertificeerde Dexia-aandelen van een aantal steden en gemeenten (die krijgen het statuut van B-aandeel); de resterende 250 miljoen komt binnen in cash, waarvoor de Gemeentelijke Holding een A-aandeel in ruil geeft. Aan elk A-aandeel is een bevoorrecht jaarlijks dividend van 13 procent verbonden, gedurende tien jaar. Indien de holding een jaar geen dividend kan betalen, wordt het overgedragen naar het jaar erop.

Velen kijken verbaasd op van het hoge rendement van 13 procent. ‘Ik heb niet veel vertrouwen in iemand die me dat belooft’, laat de Gentse burgemeester Daniël Termont (SP.A) optekenen. ‘De overheid zou dat moeten verbieden.’ Een aantal steden, zoals Gent, Leuven, Lokeren en Hasselt, stemt op een bijzondere algemene vergadering van de Gemeentelijke Holding op 30 september 2009 tegen. Volgens de Leuvense burgemeester Louis Tobback (SP.A) gaat het om een speculatieve belegging, wat verboden is door de Vlaamse wetgeving.

De lokale besturen zijn met vers kapitaal voor Dexia op de proppen gekomen, maar ontvangen ondertussen een veel kleiner dividend van de Gemeentelijke Holding. In 2008 brengt het dividend van Dexia (voor het jaar 2007) via de Gemeentelijke Holding nog meer dan 100 miljoen op voor de lokale besturen. Daarvan gaat 52,7 miljoen euro naar de Vlaamse steden en gemeenten (42 miljoen via Gemeentelijke Holding, 10,7 miljoen uit gecerti-ficeerde aandelen). Voor 2008 krijgt de Gemeentelijke Holding geen dividend van Dexia, en voor 2009 en 2010 enkel ‘bonusaandelen’.

Het opdrogen van de middelenstroom vanuit Dexia heeft de Gemeentelijke Holding slechts gedeeltelijk kunnen compenseren met opbrengsten uit andere participaties in onder andere nutsbedrijven en vastgoed. Toch maakt de raad van bestuur zich sterk dat hij dividenden voor A-aandelen kan uitkeren (B-aandelen krijgen een dividend áls Dexia een dividend zou uitkeren). Lokale politici stellen zich daarbij vooral de vraag of ze ooit voor hun historische, gewone aandelen nog wel een dividend zullen krijgen, aangezien de A- en B-aandelen voorrang hebben bij de dividenduitkering.

Dat de steden en gemeenten minder geld krijgen van de Gemeentelijke Holding en Dexia is duidelijk, en dat heeft een grote impact op hun budgetten. Voor een stad van enige omvang gaat het al gauw om een paar 100.000 tot enkele miljoenen euro’s. Die sommen moeten ze nu besparen op hun dienstverlening, of puren uit hogere belastingen.

Velen kijken verbaasd op van het hoge rendement van 13 procent dat de Gemeentelijke Holding belooft.