Factcheck: nee, je hoeft bevroren vis niet uit de verpakking te halen voor het ontdooien

‘Je mag bevroren vis nooit ontdooien in zijn verpakking’, zo lazen we op de website HuffPost. Het klopt dat de ziektekiemen die botulisme veroorzaken, enkel groeien zonder zuurstof. Maar als je vis correct ontdooit, mag die gerust in de verpakking blijven. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de website HuffPost lazen we dat ‘veel bevroren vis vacuüm verpakt wordt in plastic om die vers te houden, en dat te veel mensen vis ontdooien in zijn verpakking, in het bijzonder door hem op te warmen in de microgolfoven of in heet water. Die fout maakt mensen vatbaarder voor botulisme, een mogelijk dodelijke ziekte.’

Er wordt verwezen naar enkele TikTok-filmpjes waarin die informatie wordt verspreid. Verderop in het artikel legt een voedselexpert uit waarom dat zo gevaarlijk zou zijn: ‘Botulisme wordt veroorzaakt door het micro-organisme Clostridium botulinum. Dit is een anaeroob organisme dat enkel kan groeien in de afwezigheid van zuurstof, daarom zijn we ongerust over vacuüm-verpakking. (…) Wanneer de vis opwarmt, kunnen sporen van dit organisme beginnen te groeien en ontkiemen. Zij maken cellen en die cellen maken toxines. Zo kan een situatie ontstaan waarin iemand ziek wordt door botulisme.’

Volgens professor voedselmicrobiologie Andreja Rajkovic (UGent) moet dat sterk genuanceerd worden. ‘Het klopt dat Clostridium botulinum enkel goed kan groeien zonder zuurstof. Maar een visfilet is vanbinnen sowieso redelijk zuurstofarm: zelfs als je de verpakking verwijdert, kan dat organisme aan de binnenkant dus blijven groeien. Of je die vacuümverpakking nu verwijdert of niet, zal dus weinig verschil maken. Het allerbelangrijkste advies is dat je de vis op een correcte manier moet ontdooien. Ofwel doe je dat traag, bij lage temperatuur: een nacht of dag lang in de koelkast, bij 4 graden Celsius. Dan kunnen de micro-organismen niet groeien en dus ook geen toxines produceren.

‘Een andere geschikte methode is de vis kort ontdooien in de microgolfoven. Wat je zeker niet mag doen, is de vis laten ontdooien bij kamertemperatuur. Dan kunnen sporen van botulisme ontkiemen en/of vermenigvuldigen en vervolgens toxines vormen. Dergelijke toxines kunnen trouwens ook al vóór het ontdooien in de vis aanwezig zijn. Daarom is het cruciaal de vis na het ontdooien onmiddellijk voldoende lang én volledig te verhitten, en vervolgens meteen te consumeren: zo worden heel wat ziekteverwekkers effectief geïnactiveerd.’

Professor voedselmicrobiologie Frank Devlieghere (UGent), die gespecialiseerd is in levensmiddelenconservering, valt zijn collega bij. ‘Dat je bevroren vis niet in de vacuümverpakking in de microgolfoven of in heet water zou mogen ontdooien, klopt niet. Dat zijn twee snelle processen, waardoor micro-organismen niet de tijd hebben om te groeien tot onaanvaardbare niveaus. Om vis veilig te ontdooien, kies je ofwel voor zo’n zeer snelle manier, ofwel voor een heel trage manier: in de koelkast. Daar is de temperatuur zo laag, dat deze micro-organismen ook niet kunnen groeien. Of die vis dan vacuüm verpakt is of niet, maakt in de praktijk weinig verschil. Het enige wat écht gevaarlijk is, is de vis – met of zonder verpakking – urenlang op het aanrecht of de verwarming zetten: dan geef je micro-organismen de kans om uit te groeien tot gevaarlijke ziektekiemen.’