Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat ‘chemtrails’ bestaan

© YouTube
Lotte Lambrecht

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een filmpje van een vliegtuig van Japan Airlines dat veel rook uitstoot, zou moeten bewijzen dat zogenoemde chemtrails bestaan. De chemtrailtheorie is al meermaals door internationale wetenschappers ontkracht en ook dit filmpje heeft met een samenzwering evenwel niets te maken. De rookontwikkeling werd veroorzaakt door olie in de straalmotor.

Op 9 september post een Nederlandse man een filmpje waarin we een vliegtuig zien dat veel rook uitstoot. Het Engelstalige bijschrift leest ‘Een piloot verspreidt de chemtrail terwijl hij nog in de luchthaven is. Dit is voor de vele mensen die denken dat chemtrails condensatiestrepen zijn.’ Het filmpje wordt 12.300 bekeken en 449 keer gedeeld.

Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat 'chemtrails' bestaan
© Facebook

De video wordt vooral gedeeld in groepen van mensen die aanhangers zijn van de chemtrailtheorie. Die theorie werd al meerdere malen door internationale wetenschappers ontkracht. Ze beweert dat de witte strepen die vliegtuigen achterlaten in de lucht giftig zijn, en dat daarachter hogere machten machten zitten met slechte bedoelingen. Knack schreef eerder al enkele factchecks over het fenomeen.

Ook op Twitter doet de clip de ronde.

Wat zien we in de video?

Op het kielvlak van het vliegtuig zien we een logo dat op een kraanvogel lijkt. In de commentaren schrijft iemand dat logo toe aan Japan Airlines. We googelen ‘Japan Airlines logo’ en vinden hetzelfde logo.

Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat 'chemtrails' bestaan
© logok

We geven de clip in op de videoanalysewebsite Invid en maken enkele screenshots, waarop we een omgekeerde zoekopdracht uitvoeren. In de Googleresultaten vinden we het filmpje terug op de Facebookpagina TXA, een Thaïse pagina die vooral over luchtvaart post. Daar werd de video op 4 augustus 2020 gepost.

Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat 'chemtrails' bestaan
© Facebook

Chemtrail tank is in fault‘ (de chemtrailtank maakte een fout) schrijft een gebruiker onder de video. Een andere reageert met ‘Someone spilled oil all over the APU‘ (iemand morste olie over de APU).

Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat 'chemtrails' bestaan
© Facebook

De APU is een kleine straalmotor die gebruikt wordt bij het manueel opstarten van vliegtuigmotoren en voor het op druk brengen van de pneumatische systemen, die onder meer voor de airco in het toestel zorgen. De motor zit meestal in de staart van het vliegtuig. De rook in de video komt ook uit de staart.

We googelen ‘Japan Airlines APU fire’. We vinden de video ook terug op YouTube. Daar werd hij op 4 augustus 2020 gepost door het YouTube-account 737 Aviation. De video werd ruim 15.000 keer bekeken.

Het clipje geeft ook meer uitleg over het incident. Volgens de beschrijving zou de rook veroorzaakt zijn door olieresten die na grote onderhoudswerken in de APU zijn achtergebleven. Waar en wanneer de beelden werden gefilmd, wordt niet vermeld.

Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat 'chemtrails' bestaan
© YouTube

We nemen contact op met Jerzy Halaj, de eigenaar van de YouTubeblog. In een reactie laat hij ons weten dat de beelden door een kennis werden gefilmd op de luchthaven van Narita, in de Japanse hoofdstad Tokyo. ‘Tijdens een groot onderhoud wordt de motor, ook de APU, goed ingevet met olie, zodat die bij de eerste opstart niet beschadigd raakt. Die olie veroorzaakt de rook. Dat zien we hier in het filmpje’.

Op YouTube zoeken we ‘first jet engine start’ en vinden we soortgelijke filmpjes terug. We nemen contact op met de persdienst van Japan Airlines maar krijgen voorlopig geen antwoord.

Foto’s van vliegtuigen die iets uitstoten vormen voor veel samenzweringstheoretici hét bewijs dat chemtrails bestaan, en worden vaak gedeeld in chemtrailgroepen. Vaak zijn het foto’s van sproeivliegtuigen die ingezet worden in de bestrijding van bosbranden of olievlekken, zoals we in deze factcheck kunnen lezen.

Conclusie

Een filmpje van een vliegtuig dat veel rook uitstoot vormt geen bewijs dat chemtrails bestaan. Volgens de website die het filmpje postte kreeg het vliegtuig net een groot onderhoud, waardoor de motor ingevet was. Daardoor ontstond er bij de eerste opstart veel rook. We beoordelen de stelling dan ook als onwaar.

Bronnen

Gearchiveerde Facebookpost (9 september 2021)

Japan Airlines Logo

Gearchiveerde Facebookpost (3 augustus 2020)

Gearchiveerde Video (4 augustus 2020)

YouTubeclip (4 augustus 2020)

Website Invid

Uitleg APU KU Leuven

Factcheck Knack (31 augustus 2021)

Factcheck Knack (11 juni 2021)

Gearchiveerde Tweet (8 september 2021)

Studie Quantifying expert consensus against the existence of a secret, large-scale atmospheric spraying program (10 augustus 2016)

Mailverkeer met 737Aviation (21 september 2021)

YouTubeclip (4 februari 2018)

Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien? Stuur uw vraag met exacte bronvermelding van het citaat naar factcheck@knack.be

Meer informatie over de factchecks vindt u op de website van Knack.

U vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.

Knack is erkend lid van het International Fact-Checking Network.

Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien?
Vul uw vraag in op de website van deCheckers met exacte bronvermelding van het citaat of stuur het naar factcheck@knack.be.


Roularta Media Group
© Roularta Media Group

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.

Partner Content