Wetenschap Wetenschap Podcast Jong Talent: Kan zeewier het klimaat redden? Kan zeewier het klimaat redden? Op deze - en tal van andere - vragen krijg je de komende maanden antwoorden in de nieuwe Knack-podcast Jong Talent. Elke maand leert een beloftevol persoon je een nieuwe wereld kennen. Iets bijleren op een luchtige manier? Dan is Jong Talent iets voor jou. Zeewierexpert Steven Hermans: 'Op Caraïbische …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er circuleert geen SM-seksvideo van de Amerikaanse president Joe Biden Op sociale media doen geruchten de ronde dat een gewelddadige seksvideo van de Amerikaanse president Joe Biden zou zijn verschenen. Dat klopt niet. Er gaat wel een video rond met expliciete beelden waarin de president te zien zou zijn, maar de man in de video is duidelijk niet Joe Biden.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dit is een recente foto van een verschroeid lijk nabij Charkiv Op sociale media doet een foto van een lijk op een anti-tankobstakel de ronde. Volgens het bijschrift zou het gaan om een Russische soldaat ‘die levend in brand werd gestoken’ in Oekraïne. Onderzoek leert dat het om een recente foto uit Charkiv gaat. Of de man werd gemarteld en levend werd verbrand, valt op basis van online onderzoek niet te achterhalen, zo zeggen experten.
Wetenschap Wetenschap Podcast Jong Talent: Waarom zit er zeewier in je tandpasta? Kan zeewier de wereld redden? Op deze - en tal van andere - vragen krijg je de komende maanden antwoorden in de nieuwe Knack-podcast Jong Talent. Elke maand leert een beloftevol persoon je een nieuwe wereld kennen. Iets bijleren op een luchtige manier? Dan is Jong Talent iets voor jou. 'Zeewier ligt op de nexus …
Factcheck Factcheck Factcheck: deze kaart toont niet alleen de 'schepen die offshore op laden en lossen van goederen wachten' voor de haven van Shanghai Een kaart op sociale media zou 'schepen weergeven die momenteel offshore wachten om te worden geladen en gelost' voor de haven van Shanghai. De Chinese miljoenenstad is momenteel in lockdown om het aantal coronabesmettingen in te dijken. De haven van Shanghai ondervindt daar inderdaad hinder van. Maar de kaart geeft een vertekend beeld. Ze bevat ook schepen die geen goederen moeten laden of lossen, zoals vissersboten, passagiersschepen en plezierjachten. Ook boeien staan op de kaart aangeduid.
Factcheck Factcheck Factcheck: Oekraïense soldaten in busje met logo Rode Kruis is niet noodzakelijk een oorlogsmisdaad Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken 'gebruikt het Oekraïense leger ambulances' om gewapende soldaten te vervoeren. Het misbruik van de neutrale status van hulpverleners wordt als oorlogsmisdaad beschouwd. De video die als bewijs moet dienen, is een fragment uit een langere reportage van nieuwszender Al Jazeera. Die lange versie bevat meerdere aanwijzingen dat het om een humanitaire evacuatie gaat die door Oekraïense soldaten werd begeleid. Dat is wel toegestaan volgens het oorlogsrecht.
Factcheck Factcheck Factcheck: op 31 maart lagen er wél al lijken op straat in Boetsja Volgens de Belgische advocaat Fernand Keuleneer lagen er op 31 maart geen lijken op straat in de Oekraïense stad Boetsja. Dat klopt niet. Van 11 maart tot en met 3 april lagen er minstens 11 lijken in de Jabloenskastraat in Boetsja. Opgelet, dit artikel bevat harde beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Russische tv toont 'schietincident in Kiev' met gemanipuleerde audio Een video van een vermeend schietincident in Kiev werd getoond in Russische tv-journaals aan het begin van de oorlog. Internationaal onderzoek waaraan Knack meewerkte, toont aan dat de audio van het beeldfragment werd gemanipuleerd. De beelden komen daadwerkelijk uit Kiev, maar wat we juist zien blijft onduidelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Russisch meisje dat als 'levend schild' gebruikt wordt in Marioepol Op sociale media circuleert een foto van een meisje vastgebonden aan een paal met een groen hoofd en handen. Het zou gaan om een Russisch meisje dat in Marioepol door de Oekraïners als levend schild wordt gebruikt. Dat klopt niet. We zien haat jegens Roma in Lviv.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen reacties op de mep van Will Smith De mep die Will Smith tijdens de Oscaruitreiking verkocht aan de Amerikaanse komiek Chris Rock lokte geschokte reacties uit. Maar de foto met verbaasd kijkende Hollywoodsterren die nu circuleert, toont geen reacties op de oplawaai van Smith. Het gaat om een oude compilatie, die al sinds 2017 online te vinden is.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Saharazand anno 2022 Op sociale media gaat een video viraal met een rij machines die zou tonen hoe Saharazand in onze lucht terechtkomt. Het gaat echter om een oude video van landbouwvoertuigen op een stoffig veld. Een link met het recente weerfenomeen valt nergens te achterhalen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, duidingsprogramma Nieuwsuur toonde geen nepvideo van Zelensky Volgens een Twitterbericht zou een video van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die in het Nederlandse duidingsprogramma Nieuwsuur werd getoond, vals zijn. We zouden in beeld een vrouw zien die op het moment van de opname al overleden was. Dat klopt niet. De verwarring ontstond wellicht door een foutief bericht van het Russische staatsmedium RT.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat 'Belgische politici in het parlement 70 à 80 procent van hun tijd gsm gebruiken' Volgens een viraal Twitterbericht zouden Belgische politici tijdens parlementszittingen 70 tot 80 procent van de tijd op hun gsm bezig zijn. Het aangedragen bewijs daarvoor klopt niet. De vermelde percentages, die onderdeel uitmaken van een kunstproject met artificiële intelligentie, geven alleen aan hoe zeker het computermodel is dat het een gsm herkent. Niet hoeveel procent van de tijd een politicus die gsm gebruikt. Dat bevestigt ook de kunstenaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: Oekraïens leger haalt Russisch vliegtuig neer, maar gebruikt oude foto ter illustratie De officiële Twitteraccount van het Oekraïense leger gebruikt een foto om aan te kondigen dat het een Russisch gevechtsvliegtuig heeft neergehaald. Uit OSINT-analyse blijkt dat de Oekraïners effectief een Russische vliegtuig neerhaalden op 6 maart, maar de foto blijkt uit 2015.
Nieuws Nieuws Zo roept u zelf de desinformatie over de oorlog een halt toe Op sociale media circuleren veel echte beelden over de gruwel van de oorlog in Oekraïne, maar ook oude en vervalste beelden doen de ronde. Hoe onderscheidt u in een mum van tijd echt van onecht, zodat u fake news niet verder verspreidt? Een vierstappenplan, met een voorbeeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze foto toont recent oorlogsgeweld in Charkov Op sociale media circuleren volop foto's van het oorlogsgeweld in Oekraïne. Soms duiken echter ook oude beelden op uit andere, eerdere conflicten. Knack onderzocht een foto van een inslag in Charkov waarbij een projectiel een deel van de benen van een vrouw afrukte. Die foto blijkt correct en recent.
Europa Europa Hoe online burgerjournalistiek de oorlog in Oekraïne verandert De Russische propagandaoorlog wordt snel doorgeprikt door gewone burgers met een internetverbinding. Online publieke bronnen waren nooit eerder zo doorslaggevend als in de Russisch-Oekraïense oorlog vandaag. Wat zijn de nieuwe mogelijkheden en uitdagingen?
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze wietplantage werd niet ontdekt door storm Eunice Iemand deelt als grap een 'foto van een wietplantage die werd ontdekt door stormschade veroorzaakt door Eunice'. Sommigen trappen erin, maar de foto toont eigenlijk de ontdekking van een wietplantage in 2015 na een ontploffing. Oude foto's worden wel vaker gebruikt voor internetmoppen die vervolgens niet door iedereen als grap begrepen worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Belgische afdeling AK-partij verspreidt gemanipuleerde foto van Erdogan De Belgische tak van de Turkse AK-partij verspreidt op Facebook een gemanipuleerde foto van de partijvoorzitter en president van Turkije, Recep Erdogan. Leidt Erdogan een massagebed, zoals het beeld laat zien? Neen, het blijkt te gaan om een foto uit Albanië in 2014 waaraan hij later is toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto's tonen geen 'nieuwe Barbie-set' Op sociale media circuleren foto's van een 'nieuwe Barbie-set'. Het blijkt te gaan om een internetgrap. De beelden tonen geen nieuwe set van Barbie-producent Mattel. Wel een set seksspeeltjes voor poppen geproduceerd door het Japanse merk Progress.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, NOS verzwijgt massaprotest in Brazilië niet Volgens berichten op sociale media zou de Nederlandse openbare omroep NOS een groot protest in Brazilië 'tegen de terreur' doodzwijgen. Om dat punt te maken, worden twee steunmanifestaties voor president Jair Bolsonaro aangehaald. De eerste, die van juni 2021 dateert en slechts enkele duizenden deelnemers telde, haalde het NOS-nieuws inderdaad niet. Over de tweede berichtte de omroep wel degelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze dronebeelden tonen geen Canadees truckersprotest Dronebeelden van een nachtelijke samenkomst van voertuigen worden verkeerdelijk gelinkt aan het 'vrijheidskonvooi' van Canadese truckers tegen de coronamaatregelen. In werkelijkheid gaat het om beelden uit 2019 van een landbouwersprotest in Duitsland.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, in België zijn geen 'vijf kinderen jonger dan twaalf jaar' aan corona overleden In Knack zei kinderimmunoloog Isabelle Meyts vorige maand dat 'er in België vijf kinderen jonger dan twaalf jaar aan corona zijn overleden'. Het gezondheidsinstituut Sciensano noemt dat cijfer 'niet correct' maar kan om privacyredenen niet meer details geven. Het gezondheidsinstituut bevestigt wel de uitspraak uit een RTBF-reportage dat er in België twee kinderen jonger dan 5 jaar en twee 12-jarigen aan covid zijn overleden. Dat betekent dat er geen vijf maar twee kinderen jonger dan twaalf jaar zijn overleden als gevolg van covid-19.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze Braziliaanse trucks steunen niet het 'Freedom Convoy' Een video van Braziliaans truckersprotest zou steun illustreren voor het Canadese protest van truckers in Ottawa. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van mei 2021, dus van voor het Canadese protest begin 2022. De truckers in Brasilia demonstreerden om hun president Jair Bolsonaro aan te moedigen.
Nieuws Nieuws Monoloog van een ex-complotdenker: 'Ik schaam me dat ik zo naïef ben geweest' De Kempense interieurarchitect Sarah Heylen raakte verstrikt in antivaxpropaganda en complotdenken. Hoe beland je in de fuik van complotdenken en - belangrijker - hoe raak je er weer uit? 'Coronasceptici zeggen veel wat aannemelijk klinkt. Dan neem je de rest erbij.'
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen 50.000 truckers die zich kanten tegen vaccinatie Op sociale media circuleren berichten over een protest van truckchauffeurs in Canada tegen verplichte coronavaccinatie. De cijfers die erover circuleren zijn sterk overdreven en niet alle foto's of video's van het protest zijn echt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oostenrijkse ongevaccineerden moeten niet 'minstens 14.400 euro boete' betalen Volgens een veel gedeeld Twitterbericht zou de vaccinatieplicht in Oostenrijk komen met een boete van 'minstens 14.400 euro per jaar'. Die 'minstens' klopt niet, het gaat om een hypothetisch maximumbedrag. De boetes zijn meestal 600 euro en in beroep maximaal 3.600 euro.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze beelden zijn echt, maar ze tonen een sanatorium Op sociale media gaan foto's viraal van een zwembad waarin mensen afgescheiden zijn door doorzichtige schermen. De beelden zijn echt en tonen een coronamaatregel in een Zuid-Frans sanatorium waar kwetsbare mensen komen om te revalideren.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Japan schafte verplichte covidvaccinatie niet af, ze wàs niet verplicht Uit een bericht op sociale media zou blijken dat Japan verplichte vaccinatie met het coronavaccin zou hebben afgeschaft omwille van een bijwerking ervan. Dat klopt niet. Coronavaccinatie was nooit verplicht in Japan en die verplichting werd dus ook niet afgeschaft.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen instortende profvoetballer na coronavaccin Op sociale media circuleert een video van een voetballer die instort op het veld. Sommigen suggereren dat dit het gevolg zou zijn van een coronavaccin, maar dat heeft er niets mee te maken. Het gaat om beelden uit 2019, dus van voor de coronacrisis. De voetballer heeft destijds in de media verklaard dat zijn appelflauwte te wijten was aan een tekort aan zout.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Braziliaanse president Bolsonaro weigerde geen handdruk van Canadese premier Trudeau Op Instagram circuleert een video waarop de Braziliaanse president Jair Bolsonaro een uitgestoken hand van de Canadese premier Justin Trudeau lijkt te negeren. Het blijkt om een ingekorte video te gaan, die niet toont hoe Bolsonaro Trudeau meteen daarna wel een hand geeft.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen bewijs dat de QR-code aan je bankrekening wordt gekoppeld Een screenshot van een document veroorzaakt ophef op sociale media. De Nederlandse regering lijkt een plan te hebben om de QR-code te koppelen aan persoonsgegevens zoals je bankrekening. Dat klopt niet. Het gaat over een document dat niets te maken heeft met de QR-code.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, McDonald's gaf geen exclusieve korting aan gevaccineerden Op TikTok en Instagram doen berichten uitschijnen dat de fastfoodketen McDonald's 50 procent korting zou geven aan gevaccineerden. Dat klopt niet. Het blijkt te gaan om een ongelukkige woordgrap van een lokaal McDonald's-filiaal.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Amish groepsimmuniteit tegen covid-19 hebben bereikt Op sociale media en in een speech van een vaccintegenstander wordt verwezen naar de Amish, een Amerikaanse geloofsgemeenschap die groepsimmuniteit zou hebben bereikt. Daarvoor is echter geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Duitse video toont geen 'gestold bloed' van gevaccineerden In een Duitstalige video op sociale media zou een test met een microscoop aantonen dat bloed van gevaccineerden stolt. Dat klopt niet. De video toont geen wetenschappelijk onderzoek en experts wijzen erop dat er verschillende andere verklaringen voor de beelden mogelijk zijn.
Nieuws Nieuws Vaccinaties voor sans-papiers? 'Een telefonist zei me dat ik moest terugkeren naar mijn land' Mensen die onwettig in ons land verblijven hebben het heel moeilijk om zich te laten vaccineren, en zeker om een bewijs van hun vaccinatie te krijgen. Hoeveel sans-papiers daardoor ongevaccineerd blijven, is onduidelijk. Belangengroepen roepen op tot een politiek statement.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de man van EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen leidt geen bedrijf dat coronavaccins maakt Volgens een afbeelding op sociale media zou de echtgenoot van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een bedrijf leiden dat coronavaccins maakt. Dat klopt niet. Heiko von der Leyen werkt voor biotechbedrijf Orgenesis. Dat bedrijf doet wel onderzoek naar coronavaccins, maar produceert er geen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er stierven geen 9 Amerikanen op korte tijd aan Janssen-vaccin Op 17 december berichten verschillende Vlaamse media over de afkeuring van het Johnson & Johnson-vaccin door Amerikaanse experts. Volgens dat artikel zouden 'sinds 9 december er zeker negen personen overleden zijn' aan een stolsel in het bloed, veroorzaakt door dat vaccin. Dat klopt niet. Het gaat om 9 sterfgevallen op meer dan 16,9 miljoen dosissen van het vaccin die in de VS werden toegediend sinds 27 februari 2021, niet over deze korte tijdsspanne.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto bewijst niet dat er in 2021 plots meer piloten stierven Een 'in memoriam' van overleden Amerikaanse (ex-)piloten zou aantonen dat er in 2021 veel meer piloten stierven dan in 2019 of 2020. Hiervoor is echter geen bewijs. Het gaat niet over volledige data van overlijdens, zo meldt de vakbondsorganisatie die de lijst publiceerde.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, politie zette geen waterkanon in 'tegen kinderen' [RECONSTRUCTIE] Beelden van twee kinderen op het protest tegen de coronamaatregelen in Brussel op 5 december zorgen voor ophef op sociale media. Ze zouden aantonen dat de politie hen zonder veel reden natspoot met een waterkanon. Uit een reconstructie van Knack blijkt dat het waterkanon niet lichtzinnig werd ingezet.
Factcheck Factcheck Factcheck: gefabriceerd document over 'geplande' covidvarianten gaat wereldwijd viraal [VIDEO] Een tabel die afkomstig lijkt van de Gates Foundation en de Wereldgezondheidsorganisatie met een 'planning' van covidvarianten is een vervalsing. Nieuwe varianten van het coronavirus liggen nog niet op voorhand vast, zoals het gefabriceerde document wil doen uitschijnen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, video toont geen aanval met Russische helikopters in Mali In het West-Afrikaanse land Mali circuleert een video die een schietoefening met Russische helikopters in Mali zou laten zien. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van een schietoefening met Zuid-Afrikaanse toestellen bij Bloemfontein. Knack werkte voor dit onderzoek samen met de Malinese partnerorganisatie Benbere.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen tweets van de jurist van Viruswaarheid Op sociale media circuleren screenshots van Twitterberichten die van Jeroen Pols, de jurist van de Nederlandse actiegroep Viruswaarheid, zouden zijn. De tweets zouden aantonen dat Viruswaarheid rechtszaken aanspant 'om donaties binnen te slepen'. De tweets komen echter van een nepaccount.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, media zwijgen coronarellen in Europa niet dood [VIDEO] Een video op YouTube stelt dat de reguliere media 'rellen over heel Europa' doodzwijgen. Dat klopt niet. De beelden die worden gebruikt, tonen een chaotisch antiregeringsprotest in Parijs maar geen rellen. Over echte rellen in verschillende Europese steden, wordt wel degelijk bericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Canadese cannabisverkoop komt niet grotendeels van illegale producenten In een nieuwsbericht van Het Laatste Nieuws lazen we dat cannabis in Canada voor 'het grootste deel nog steeds door illegale producenten wordt verkocht'. Dat blijkt niet te kloppen. Canada legaliseerde de verkoop van cannabis in 2018.
Factcheck Factcheck Factcheck: reguliere media berichtten wel over rellen in Rotterdam Op Instagram en Twitter stelt iemand dat reguliere media niet zouden berichten over rellen in Rotterdam op 19 november. Dat klopt niet. Een korte online zoektocht leert dat er wel degelijk werd bericht over die rellen die ontstonden na coronaprotest.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze grafieken tonen geen 'global cooling' op Groenland Op sociale media circuleren vaak grafieken over de ijsmassa op Groenland. Die grafieken wekken de indruk dat er weinig of geen verlies zou zijn in ijsmassa. Dat klopt niet, het gaat over cherrypicking: alleen de data die deze foute aanname lijken te bewijzen worden getoond.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Groenland verloor in 10 jaar 3500 miljard ton ijs, maar er kwam ook bij 'In tien jaar tijd is er ongeveer 3500 miljard ton ijs van de ijskap van Groenland gesmolten', zo lazen we in een telexbericht dat in verschillende Vlaamse media verscheen. Dat klopt, maar het bericht vermeldt niet dat er ook ijs bijkwam in diezelfde periode.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze worminfectie heeft niets te maken met Pfizer-vaccin Op Twitter circuleert een video van een wormpje in een oogbal dat gelinkt zou zijn aan het Pfizer-vaccin. Dat klopt niet. Het gaat over de worminfectie 'loa loa' die voorkomt in Centraal-Afrika. Volgens experts is er geen link met het coronavaccin.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, foto's van poppen in ziekenhuisbedden maken van coronacrisis geen 'Muppetshow' Op sociale media doen collages de ronde van poppen in ziekenhuisbedden, die zouden worden gebruikt 'om mensen schrik aan te jagen', zodat ze zich zouden laten vaccineren. Dat klopt niet. De oorspronkelijke context van de gedeelde foto's maakt dat duidelijk.
