Nee, ‘de Romeo’s’ starten geen rellen op coronabetogingen

Betogingen door tegenstanders van coronamaatregelen zijn het voorbije jaar in binnen- en buitenland al geregeld gewelddadig ontspoord. Sommige organisatoren wijzen daarbij met een beschuldigende vinger naar de ordediensten. Maar daar bestaat geen bewijs voor.

De voorbije maanden zijn verschillende betogingen in Brussel uitgelopen op relletjes en vandalisme. Over de aanstokers van de rellen, hun motieven en hun ideologische kleur doen achteraf op sociale media nog dagenlang de wildste geruchten de ronde. Organiserende verenigingen durven daarbij met een beschuldigende vinger te wijzen naar de ordediensten. Die zouden ‘slechte parcours’ uitstippelen in de hoofdstad of veel te repressief tekeergaan tegen ‘vreedzame betogers’. Maar net zo goed zijn er aantijgingen dat de politie te laat of te soft ingrijpt tegen gewelddadige elementen en zo de situatie doet ontsporen. Tot slot zijn er zelfs corona-actiegroepen die beweren dat de politie zélf de rellen orkestreert. Hoe zit dat precies?

Vergassen

Samen Voor Vrijheid is de groepering achter de grote betoging van 21 november 2021, een manifestatie die uitmondde in geweld. Woordvoerders beweerden nadien dat de ordediensten de demonstratie wilden ‘saboteren’, al dan niet onder ‘politieke invloed’. Er zou een complot bestaan tussen de ordediensten en ‘ingezette relschoppers’. De organisatie diende zelfs een klacht in bij het Comité P, het orgaan dat toezicht houdt op de politiediensten. Ze zette ook een inzamelactie op om een ‘onderzoek naar het politieoptreden’ te financieren.

Een andere actiegroep maakte recent een soortgelijke analyse: ‘Op diverse demonstraties hebben mensen groepjes rellende jongeren uit politievoertuigen zien stappen, die zich wat verder omdraaien en diezelfde politie beginnen aan te vallen. De politie laat hen gewoon begaan en valt dan de massa aan.’ Over de recentste betoging in Brussel beweert een activiste op sociale media dat de ordediensten opzettelijk weigerden om potentiële amokmakers te verwijderen: ‘De politie heeft bewust gewacht TOT die rellenschoppers effectief rellen schopten om dit dan als excuus te gebruiken om de manifestatie stil te leggen, het Jubelpark te ontruimen en de honderden duizenden deelnemers plat te spuiten met waterkanonnen en te vergassen met traangas.’

De Romeo’s

Dergelijke beschuldigen worden op sociale media meestal gestoffeerd met allerlei foto’s en video’s. Fotocollages tonen dan bijvoorbeeld vermoedelijke undercoveragenten die langs het parcours de betoging observeren, in burgerkledij en met oortjes om onderling te communiceren. Maar dat is een doodnormale praktijk bij grote demonstraties, zeker wanneer er opgehitste elementen aanwezig zijn die politieagenten in uniform willen belagen. ‘Romeo’s’ worden die vermomde politieagenten soms genoemd – een term die komt overwaaien uit Nederland. Vaak lopen ze ook gemaskerd rond om niet herkenbaar te zijn.

Er bestaat geen enkel beeld van agenten in burgerplunje die daadwerkelijk zélf deelnemen aan rellen. Of van private veiligheidsagenten – want die worden soms verward met undercover politiemensen – die dat zouden doen. Die veiligheidsagenten worden ingehuurd door bedrijven en instellingen langs het parcours van de betoging, of door aanwezige journalisten. Want persmedewerkers krijgen op coronabetogingen geregeld te maken met verbaal en fysiek geweld.*

Ook na de recente betoging op 21 januari circuleerde een druk gedeeld filmpje over Romeo’s. Op het moment dat de rellen losbarsten in het Jubelpark zie je twee in het zwart geklede undercoveragenten naar een groep gehelmde collega’s met schild en wapenstok lopen. Het duo legitimeert zich door even een fluo oranje politiearmband te laten zien, maar dat wordt aanvankelijk niet opgemerkt en ze krijgen een lading traangas te verwerken. De video leidde tot algemene hilariteit op sociale media.

Alona Lyubayeva, een ex-Groen- politica die is uitgegroeid tot een hevige tegenstander van de coronavaccins, beschuldigt op basis van hetzelfde filmpje de undercoveragenten ervan de rellen te veroorzaken. Maar analyse van de beelden toont duidelijk aan dat het geweld toe te schrijven is aan amokmakers van diverse pluimage – van Franse anarchisten tot extreemrechtse voetbalhooligans. Die marcheren mee op de betoging, maar willen ook expliciet de confrontatie met de politie aangaan.

Regimeslaven

Een andere kwestie is die van eventueel excessief politiegeweld. Op de betogingen worden tientallen tot honderden mensen opgepakt, onder wie soms ook toevallige voorbijgangers of nietsvermoedende demonstranten. Telkens wanneer de politie met luidsprekers of drones laat omroepen dat de samenscholing ontbonden moet worden, blijven sommige betogers rondhangen, waarna ze eveneens gearresteerd worden – ook al was er helemaal geen sprake van geweld. Na de recentste betoging circuleerde een filmpje waarin een man die op de grond ligt klappen krijgt van een agent. Ophef was er ook over een foto van politieagenten die traangas spoten in een gecharterde bus die demonstranten had aangevoerd. Maar op de bewegende beelden is te zien dat het ging om weerspannige betogers die vanuit de open deur van de bus naar politieagenten trapten.

Dergelijke filmpjes zijn populair in coronasceptische groepen. In het discours van coronasceptici is de politie vaak verworden tot ‘gewelddadige regimeslaven’, een veruitwendiging van een ‘politiestaat’ die ‘niet aan de kant van het volk staat’. Een opvallend fenomeen is dan ook dat organisatoren een beroep doen op andere autoriteitsfiguren om aan de kop van de demonstraties mee te lopen en ‘de betogers te beschermen tegen de politie’. Dat gebeurde de voorbije maanden in ons land al door een groep Belgische brandweermannen, maar ook door een organisatie van Nederlandse legerveteranen. In Het Gelid Voor Vrijheid heet die laatste groep. Ze marcheren mee, gekleed in jeans en militaire jassen en baretten, en beweren een ‘geweldloze buffer’ te willen vormen om ‘de-escalerend’ te werken. Het Nederlandse Veteranen Platform distantieerde zich al van dergelijke acties.

In tegenstelling tot wat sommige organisatoren blijven beweren, is er geen enkele indicatie dat de relschoppers op coronabetogingen ‘losgelaten’, ‘aangestuurd’ of ‘ingezet’ worden door de ordediensten zelf. Na elke betoging worden talloze relschoppers opgepakt en worden gefilmde verdachten geïdentificeerd of opgespoord. Klachten over overdreven politiegeweld worden zowel intern als extern onderzocht. Toch willen de organisatoren die dergelijke beschuldigingen uiten vooral de verantwoordelijkheid voor de eigen gebrekkige organisatie en de hardnekkige aanwezigheid van extremistische elementen van zich afschuiven. De opgediste verhalen lijken bovendien geïnspireerd door een hang naar complotdenken die ook in hun analyse van de pandemie de boventoon voert.