Frank Hellemans

Zot van Elsschot

Frank Hellemans is redacteur Boeken van Knack.be

Vroeger was Rubens het ideale glijmiddel voor het Antwerpse toerisme, vandaag is Elsschot de artistieke citymarketeer die geld in het laatje moet brengen.

Vroeger was Rubens het ideale glijmiddel voor het Antwerpse toerisme, vandaag is Elsschot de artistieke citymarketeer die geld in het laatje moet brengen.

‘Aan de haven spreekt gij van den agenda maritime, bij anderen van den agenda der stad Antwerpen.’ Toen Alfons De Ridder, alias Willem Elsschot, eind jaren dertig advertenties voor de officiële Antwerpse stadsagenda ronselde, drukte hij zijn oudste zoon Walter op het hart om zich uiterst flexibel op te stellen, óók in het taalgebruik. De tactiek van een vleugje Frans in het havenmilieu en Nederlands elders deed wonderen. Elsschot incasseerde voor zijn publiciteitscampagne in 1939 een commissieloon van 80.000 Belgische frank van het Antwerpse stadsbestuur.

Het is geen toeval dat Antwerpen zo hoog oploopt met zijn opportunistische schrijverszoon Elsschot en hem haast permanent in het zonnetje zet. Hij belichaamt de koopmansgeest waar Antwerpen zich zo graag mee vereenzelvigt, zeker in tijden waarin het met de haven en de stadskas niet zo florissant gesteld is als men wel zou willen. De komende weken valt er in Antwerpen niet te ontkomen aan Elsschot – al ligt er nog geen Elsschotkaas of De Ridderbier in de etalages. Het Elsschotfestival oogt eigenlijk bijzonder degelijk met een originele biografische Elsschottentoonstelling die de goed boerende, handige reclamejongen in de kijker zet, en een concert waar de lievelingsbarokmuziek van Elsschot wordt gebracht.

Er staat zelfs een kritisch debat op stapel, waarin Elsschotkenners als Kris Humbeeck en Eric Rinckhout zich afvragen of Elsschot als schrijver wel zo goed is als wordt beweerd: ‘Klopt het cliché dat elk woord bij Elsschot op z’n plaats staat? Zijn er geen passages die spontaan geeuwen rechtvaardigen?’

Kortom, Antwerpen laat zich als boekenstad meer en meer van zijn beste kant zien en gebruikt literatuur als stadspromotie. Op een intelligente, volwassen manier welteverstaan. En dat hoeft een commerciële aanpak dus niet uit te sluiten.

Terwijl Nederlandse steden hun promotiebudgetten in de regel reserveren voor acties rond schilders, en daardoor met de internationale taal van de kleuren ook de kapitaalkrachtige buitenlandse toerist naar het Den Haag van Vermeer of het Amsterdam van Rembrandt lokken, mikt Antwerpen met zijn literaire citymarketing vooral op een clientèle uit eigen streek.

In Rotterdam, waar Elsschots schrijverscarrière met Villa des Roses begon, zal nauwelijks iets te merken vallen van de Antwerpse Elsschotgekte, laat staan van de tijdloze klasse van de Rotterdamse Ferdinand Bordewijk – toch een auteur met een vergelijkbare uitgepuurde stijl als Elsschot.

Laten we dus blij zijn dat Antwerpen zot is van Elsschot – en daar profijt uit hoopt te halen. Al wordt het stilaan tijd om eens andere Antwerpse schrijvers te herontdekken. Van de versmade Hubert Lampo tot de aristocraat Maurice Gilliams, van good old Hendrik Conscience zelfs tot de raadselachtige Hugues C. Pernath.

Frank Hellemans


Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content