Zoals Teddy Roosevelt al zei

Met de caucus in Iowa begint straks de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2012.

In de Verenigde Staten komt het verkiezingscircus langzaam op toerental. Over goed twee weken houdt de Republikeinse partij met een caucus in de staat Iowa een eerste voorverkiezing. Er dingt nog altijd een bos kandidaten naar de nominatie. Hij of zij die het haalt, kruist over tien maanden de degens met Barack Obama om uit te maken wie de volgende president van Amerika wordt. Bij de Democraten blijft het dit keer simpel: er heeft zich geen uitdager voor de uittredende president gemeld.

De Republikeinse kandidaten dagen elkaar nu al enkele maanden uit in debatten, die vanzelfsprekend rechtstreeks door de televisie worden uitgezonden. Het voordeel daarvan is dat zo snel duidelijk wordt hoe licht ze wegen. Uit schrik om door de ultraconservatieve Tea Party in de ban te worden geslagen, vallen ze vooral op met stoere verklaringen. Alleen mensen die weten dat wat ze vertellen niets met de realiteit van de 21e eeuw te maken heeft, of die geen idee hebben waarover ze praten, zo beweert Nobelprijswinnaar economie Paul Krugman, laten zich nog verleiden om mee te doen. Ze maken, bijvoorbeeld, geen kans als ze niet opkomen voor een kleinere overheid en minder belastingen voor rijke mensen, terwijl de oudere Amerikanen die de Republikeinse partij vorig jaar aan een klinkende overwinning hielpen niet zonder een stevige sociale zekerheid en gezondheidszorg kunnen.

Eigenlijk gaat de keuze nu al alleen tussen de mormoon Mitt Romney en voormalig parlementsvoorzitter Newt Gingrich, die Bill Clinton in de jaren negentig al de duvel aandeed. Over Romney zijn de meningen in zijn eigen partij verdeeld: de fundamentalistische christenen houden niet van mormonen. Omdat Romney zijn verhaal minder geloofwaardig brengt, maakt de oude vechtjas Gingrich – volgens Krugman – de beste kans om Obama partij te geven.

Wie het ook wordt, de Republikeinen weten sinds vorige week op welk terrein Obama strijd wil voeren. Hij trok daarvoor naar het stadje Osawatomie in de staat Kansas, de plek waar de legendarische president Theodore ‘Teddy’ Roosevelt honderd jaar geleden het project lanceerde waarmee hij een gooi deed naar een derde ambtstermijn. Obama sprak over de toenemende inkomensongelijkheid in het land en stelde dat zowel de overheid als de privésector de middenklasse beter moet ondersteunen. Hij gebruikte vaak het woord ‘fair’ – eerlijk en rechtvaardig – en wees op het belang van het onderwijs en van een betere regulering voor financiële instellingen. ‘Het klopt niet dat de markt alle problemen oplost, als het overheidsbeslag maar klein is. Zo werkt het niet.’

Newt Gingrich had voor de toespraak van Obama maar één woord: on-Amerikaans. Terwijl de Republikein Roosevelt een eeuw geleden op dezelfde manier pleitte voor meer overheidscontrole op het zakenleven, een betere verdeling van de rijkdom en het primaat van arbeid op kapitaal. Die ideeën verdeelden de partij toen zodanig dat er in 1912 twee Republikeinen aan de verkiezingen deelnamen. Teddy Roosevelt verloor uiteindelijk van de Democraat Woodrow Wilson. Paul Krugman heeft er vandaag een hard hoofd in. Zoals de economie er nu voorstaat, kan Obama eigenlijk niet winnen.
Hubert van Humbeeck