Zin en onzin van de fiscal cliff

Washington krijgt geen ernstig begrotingsoverleg op gang. Dat beeld weegt zwaarder dan de gevolgen van het fiscal cliff-verhaal.

Na een korte kerstvakantie op Hawaii is de Amerikaanse president Barack Obama vandaag terug in touw in Washington. De ondertussen beruchte fiscal cliff staat meteen opnieuw bovenaan het to do-lijstje van de president.

Waar gaat het om? Eind van dit jaar vervallen diverse maatregelen welke de voorbije jaren in het leven geroepen werden om de Amerikaanse economie te stimuleren. Het gaat in totaal om 600 miljard dollar aan extra-uitgaven en bijkomende belastingverlagingen (ongeveer 4% van het BBP). Komen er geen politieke beslissingen om aan deze “stop” iets te doen dan dreigt, zo vrezen velen, de Amerikaanse economie in de eerste maanden van volgend jaar terug in een recessie terecht te komen.

De democratische president moet rond de fiscal cliff tot een vergelijk komen met het door de Republikeinen gedomineerd Congres en dat lukt maar niet. Het punt is dat men ergens halverwege wil landen. Men wil een stuk van de 600 miljard dollar laten vervallen omdat dan het begrotingstekort (thans rond de 7% van het BBP) en de schuldoploop verminderen maar ook weer niet te veel om de economie niet al te drastisch in de wielen te rijden.

De Republikeinen willen onder geen enkel beding van belastingverhogingen weten, ook niet voor de allerrijksten. Zij zien enkel heil in besparingen. Obama wil wel wat besparen maar wil tegelijk dat zeker de rijken meer belastingen gaan betalen.

Heel de wereld houdt bij deze discussie een beetje de adem in omdat de Amerikaanse economie nu eenmaal de grootste van de wereld blijft (20% van het wereld-BBP) en problemen in de VS sowieso overal gevolgen hebben. De vraag is dan ook wat de mogelijke scenario’s zijn, zeker daar de hele discussie ondertussen ook weer doorregend wordt met het opnieuw bereiken van de zogenaamde debt ceiling.

In de loop van de maand maart van 2013 bereikt de Amerikaanse overheidsschuld het ronde bedrag van 16.400 miljard dollar, een bedrag waar men wettelijk gezien niet mag boven gaan. Het is aan de president en het Congres om die limiet terug op te trekken. Iedereen herinnert zich nog de enorme politieke commotie welke met de vorige verhoging van de debt ceiing gepaard ging. De discussie over de fiscal cliff en de debt ceiling zal de komende dagen steeds meer verstrengeld geraken. De kans dat er voor nieuwjaar een vergelijk komt, lijkt erg klein. De kansen om in de loop van januari tot een omvattend akkoord te komen lijken veel beter.

Hoe gaat het dan ondertussen met de Amerikaanse economie lopen? Een moeilijke landing rond de fiscal cliff zit al voor een groot stuk in het gedrag van consumenten, producenten en investeerders ingebouwd. Het vierde kwartaal van 2012 en het eerste van 2013 zal daardoor alvast een stuk minder goed zijn dan de voorgaande kwartalen waren. Tegelijk geeft een kleiner deficit als gevolg van geen of slechts een heel gedeeltelijk akkoord rond de 600 miljard dollar ook aanleiding tot een aantal positieve gevolgen op de verwachtingen van consumenten, producenten en investeerders, wat dan weer positief kan inwerken op de conjunctuur.

Wat uiteindelijk het meest negatief zal inwerken op de economie is de indruk die nu meer dan ooit aan het ontstaan is dat een Democratisch president en een Republikeins congres niet in staat zijn om de begrotingsproblematiek structureel ernstig aan te pakken. Wat de ontwikkeling van de publieke financiën over de komende twee à drie decennia betreft, zijn de Amerikanen er minstens even erg aan toe als de meeste Europese landen. Een ernstige aanpak van deze problematiek vereist een verregaande politieke consensus rond belastingverhogingen en besparingen.

Dit zit er in Washington vandaag helemaal niet in. Dat besef weegt zwaarder op de economie vandaag dan het uiteindelijke lot van het fiscal cliff-verhaal.

Johan Van Overtveldt