Wordt N-VA de nieuwe CVP?

De rechterzijde die een links beleid steunt en de linkerzijde die bij de vraag naar Vlaamse autonomie afwezig blijft: het Belgische regeringsbeleid levert de gedroomde setting voor N-VA om verder uit te groeien tot dé Vlaamse middenpartij.

Voor alle duidelijkheid en ten behoeve van de minder aandachtige burger: behalve N-VA doen er ook andere partijen mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. En jawel, niet alleen Antwerpen verkiest een nieuwe gemeenteraad. Dat zowat alle commentaar focust op Bart De Wever wijst natuurlijk vooral op het feit dat de stembusslag wel degelijk nationale betekenis heeft. De Wever wil zijn partij in Vlaanderen verankeren via de gemeentebesturen en zo de politieke kaart van Vlaanderen fundamenteel en tot in de onderbuik herschikken. Commentatoren zien in N-VA dan meteen een nieuwe CVP opstaan.

Waar staat die N-VA voor? Blijkbaar is zelfs het antwoord op zo’n basisvraag niet eenvoudig te geven. Volgens vele Franstaligen gaat die partij ronduit voor een onafhankelijk Vlaanderen. Als N-VA wint, rest maar één besluit: de Vlaamse kiezer heeft mentaal afscheid genomen van België. Dat veel vroegere kiezers van Vlaams Belang nu N-VA kiezen, toont voor hen voldoende aan dat het ergste te vrezen valt.

Vlamingen die België goed gezind zijn, willen dan weer liever gezegd hebben dat N-VA veel kiezers lokt die helemaal niet warm lopen voor volwaardige Vlaamse autonomie. In die kringen is de stelling populairder dat N-VA vooral liberaal-gezinden lokt en Open VLD is daarvan het grootste slachtoffer. Legio zijn dan weer de commentaren van degenen die voorspellen dat de kiezers van N-VA zeer teleurgesteld zullen zijn als die partij haar programma zou uitvoeren. Die kiezer zou zich laten lokken door het Vlaamse discours en krijgt de liberale agenda er ongewild bovenop.

Wie liefst niet teveel betekenis hecht aan het fenomeen N-VA houdt het op ‘verzameling malcontenten’, terwijl ook dat niet zonder betekenis zou zijn. Blijkbaar vermoeden vele commentatoren totale verwarring bij de kiezer. Zou kunnen natuurlijk, maar dat de verwarring vooral bij die commentatoren welig tiert, daarover kan geen twijfel bestaan.

Er zijn diverse redenen om voor N-VA te stemmen, net zoals dat ook bij andere partijen het geval is. Beweren dat N-VA Vlaamsradicaal is, zwaar liberaal en niettegenstaande haar programma veel stemmen haalt omdat de kiezers helemaal niet beseffen waarvoor die partij staat, komt eigenlijk neer op een pleidooi voor de afschaffing van het algemeen stemrecht waarvan de domme kiezers toch geen passend gebruik weten te maken.

In essentie gaat het echter vooral als volgt: mensen kiezen – om verschillende redenen dus – voor een partij; die doet daar vervolgens iets mee en de kiezers belonen dat gedrag of straffen het af bij de volgende verkiezingen. Als N-VA bij de gemeenteraadsverkiezingen behoorlijk scoort en in 2014 stevig wint, is voldoende bewezen dat de kiezers die in 2010 voor die partij stemden zich naar wens bediend voelen en dat nog anderen konden overtuigd worden.

Dat N-VA alles heeft om de brede, representatieve Vlaamse volkspartij te worden, zou wel eens kunnen kloppen. De meeste N-VA’ers zullen het beeld ‘nieuwe CVP’ afwijzen. De rol van CVP op Belgisch niveau willen ze niet meteen een voorbeeld noemen. Laten we de vergelijking toch even aanhouden.

De meeste Vlamingen zijn nog christelijk van inborst maar niet of amper van geloof. Een CVP zonder C in de naam past daar goed bij. Mild conservatief, voorstander van de vrije marktwerking, Vlaams: het lijkt een geschikte cocktail voor een partij die hier wil uitgroeien tot dé volkspartij. Het doet wat denken aan een C-loze Beierse CSU en in dat Duitse zuiden wil De Wever toch graag wel eens een zomer doorbrengen. Het etiket ‘een betere CVP’ zal een klaarziende N-VA-aanhanger niet eens afwijzen.

Ware daar niet België, de N-VA stond klaar om hier voor lang de politiek te domineren. Maar België vormt een serieus probleem. Een dubbel probleem zowaar. Ten eerste bestaat er aan de overzijde geen vergelijkbare partij, zodat N-VA moet samenwerken met heel anders gerichte formaties als ze op Belgische niveau ook wat in de pap wil te brokkelen hebben. Een echte volkspartij moet de ambitie hebben om ‘het land’ mee te besturen. Dat vraagt in dit land een compromis à la Belge, wat dan weer haaks staat op het tot nu succesrijke imago van N-VA. Federaal meedoen kan voor moeilijkheden zorgen, niet meedoen ook.

Het tweede probleem spreekt voor zich. N-VA en vele van haar kiezers staan kritisch tegenover het fenomeen België. Als brede volkspartij wil N-VA regeren in stad en deelstaat. Op Belgisch niveau moet de partij stoutere schoenen aantrekken. Dat kan leiden tot nog een spreidstand. Hoe stout in België is stout genoeg, hoe stout in België is te stout? Hier ontstaat een spiegelbeeld van wat de opvolger van de CVP/CD&V vandaag laat zien: braaf in België, wat forser in Vlaanderen. Die formule heeft decennia goed gewerkt, maar er zit veel sleet op. Hoe lang kan N-VA het omgekeerde volhouden?

Momenteel bieden de spreidstanden meer kansen dan risico’s voor N-VA. De regering Di Rupo staat ver van wat vele Vlamingen verwachten. Voor minder liberaal neigende kiezers met Vlaamse gevoeligheden bestaat er op links geen alternatief voor N-VA. Voor de meer liberale vleugel maakt Open VLD het te bont in de regering Di Rupo om nog in aanmerking te komen.

Het Belgische regeringsbeleid past perfect in het verhaal waarmee N-VA vandaag wil scoren. De klassieke rechterzijde die in België een links beleid blijft steunen en de klassieke linkerzijde die bij de vraag naar Vlaamse autonomie afwezig blijft: het lijkt de gedroomde setting voor N-VA om verder uit te groeien tot dé Vlaamse middenpartij.

De dag dat de tegenstanders van N-VA niet meer perfect doen wat die partij alleen maar durft dromen, kan haar spreidstand pijn beginnen doen. Tot dan maakt die de visvijver alleen maar groter, want zo’n spreidstand maakt het mogelijk op twee oevers te gaan staan. Dat leren we uit de geschiedenis van de CVP.

Peter De Roover