Waarom verkneukelen we ons toch zo graag in het ongemak van anderen?

Sybille de Selys Longchamps werd met graagte door de mangel gehaald. © Reporters
Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Wetenschappers hebben het mechanisme achter leedvermaak geanalyseerd.

Nic Balthazar zal nog lang achtervolgd worden door de aantijging dat hij wel goed praten heeft over zijn inzet tegen de opwarming van het klimaat, maar dat hij door zijn verre vliegreizen wél een gigantische ecologische voetafdruk heeft. Dat hij al jaren alleen nog duurzaam reist, is kennelijk van geen belang: sommigen blijven hem vastpinnen op zijn wat minder milieuvriendelijke verleden – dikwijls zelfs met een sardonisch glimlachje. Balthazar leidt dan ook een leven dat lui met een saai bestaan hem benijden.

Ook de ex-minnares van koning Albert II, Sybille de Selys Longchamps, werd met graagte door de mangel gehaald, omdat ze het had gewaagd wat vuile was van het koningshuis buiten te hangen – iets waar veel media gretig aan meewerkten, want het zou de mensen mateloos interesseren. De hypocrisie ten top: velen genoten van de verhalen, maar om dat genoegen weg te masseren moest de boodschapster in diskrediet worden gebracht. Ze had het niet mogen doen!

Fundamenteel mechanisme

De lijst van mensen die publiekelijk van hun voetstuk werden gehaald, en daarbij met collectieve hoon werden overladen, is lang. Willy Claes, Dominique Strauss-Kahn en prins Laurent zijn maar een kleine greep uit een grote groep. Het genoegen waarmee mensen neergesabeld worden, is soms zo groot dat je bijna niet anders kunt dan er een fundamenteel mechanisme met een belangrijke overlevingswaarde in zien. We moeten er eerlijk in durven te zijn: de meesten van ons verkneukelen zich weleens in het ongemak van anderen.

Het mechanisme werd in het kader van een boekbespreking geanalyseerd in het topvakblad Science. Leedvermaak, dat donkere kantje in velen van ons, zou een groot ‘psychologisch dividend’ opleveren, omdat mensen zich er beter door voelen. Het leven is nu eenmaal een permanente competitie met een aantal winnaars en veel verliezers. Het absolute gevoel van geluk of succes weegt in deze context minder zwaar door dan het relatieve geluk of succes in verhouding tot dat van andere mensen in onze omgeving. Daardoor kunnen er in sloppenwijken gelukkige mensen zijn en zijn er zoveel ontevreden rijken, want er is altijd wel een andere die nog meer heeft.

Wat het leedvermaak ook in de hand werkt: hoe meer mensen van hun voetstuk vallen, hoe beter je eigen positie lijkt. Ook overdreven aandacht voor de negatieve kwaliteiten van anderen past in dat plaatje.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content