Straffen impliceert een risico op wraak

Het lijkt vreemd, maar de meeste vendetta’s beginnen in een hechte groep.

Het begint met een bagatel. Een jonge voetballer van een ploegje in Noord-Albanië raakt gewond na een overtreding. De situatie escaleert en zijn ploegmaats schieten een verwant van de overtreder dood. Sindsdien is de vendetta zo ver geëvolueerd dat veel mannen van de betrokken families niet meer buiten durven te komen, uit angst te worden omgelegd.

In het vakblad Public Library of Science ONE pogen wetenschappers te begrijpen wat het nut zou kunnen zijn van zo’n vendetta – een gegeven dat in veel culturen in de wereld voorkomt, en decennialang kan aanslepen. De analyse vertrok van de vaststelling dat straffen noodzakelijk is om een sociaal weefsel dat sterk op samenwerking steunt, in stand te houden. Maar straffen houdt het risico op wraak in.

Vendetta’s zijn vooral een gevolg van een conflict in een wat grotere groep, waarin bij het uitvechten ook andere personen dan de oorspronkelijk betrokkenen meegesleept worden. Ze zijn frequenter in afgelegen rurale gebieden, waar het voor mensen minder gemakkelijk is in de anonimiteit te verdwijnen.

Het is evident dat vendetta’s bijna uitsluitend voorkomen in regio’s zonder afdoende gereguleerde autoriteit, zoals een efficiënt bestuur of een goed functionerend politiekorps. De communisten hadden het in Albanië bijna volledig uitgeroeid, maar na hun val heeft het verschijnsel weer de lelijke kop opgestoken. (DD)