Steeds meer gezonde bejaarden willen sterven

© Belga

Steeds meer oudere Vlamingen zeggen onomwonden dat ze willen sterven. Veel dokters hebben geen idee wat ze daarmee aan moeten.

Oudere mensen willen sterven omdat ze dementeren, zich niet meer kunnen behelpen of simpelweg klaar zijn met hun leven. ‘Wie zal een mens die niet manifest ongelukkig of terminaal ziek is en geen pijn lijdt een dodelijk spuitje willen geven?’

‘Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie’, zei filosoof Etienne Vermeersch jaren geleden al. Dat kan hij wel willen, maar wettelijk is het niet mogelijk. In een wilsverklaring kun je alleen vastleggen dat je euthanasie wilt als je niet meer bij bewustzijn bent. Zo’n verklaring geldt dus niet als je dement wordt, want dan ben je meestal wel nog bij bewustzijn.

Vandaar dat sommigen, zoals schrijver Hugo Claus of feministe Lily Boeykens, voor euthanasie kozen op het moment dat ze er zelf nog om konden vragen. Met andere woorden: ze stierven vroeger dan ze eigenlijk wilden uit angst dat het later niet meer zou kunnen. ‘Surrealistisch vind ik dat’, zegt kankerspecialist en professor Palliatieve Geneeskunde Wim Distelmans (VUB). ‘Ik ken mensen die met hun neuroloog hebben afgesproken dat hij hen zal verwittigen als de tijd is gekomen om euthanasie te vragen.’

Wat de discussie vooral moeilijk maakt, is dat dementeren een geleidelijk proces is. ‘In het begin vergeet je af en toe iets en na jaren kan het zo erg worden dat je van de wereld niet meer weet’, zegt Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet Vlaanderen, dat de Christelijke zorgvoorzieningen in Vlaanderen groepeert. ‘Ik heb er geen problemen mee als iemand vastlegt dat hij niet wil dat zijn leven in dat geval nog wordt gerekt. Maar euthanasie? Wie zal een mens die niet manifest ongelukkig of terminaal ziek is en geen pijn lijdt een dodelijk spuitje willen geven?’

Door de vergrijzing is er nog een andere groep ouderen die de komende jaren voor ethische discussies zal zorgen: mensen die vinden dat het welletjes is geweest. Meestal gaat het dan om bejaarden die hun partner zijn verloren, geen toekomstperspectief meer hebben en aan allerlei ouderdomskwalen lijden. Volgens de wet komen ook zij niet in aanmerking voor euthanasie. Tot nader order is levensmoeheid immers geen medisch probleem en is het dus ook geen spek naar de bek van de gemiddelde dokter. ‘Om te beginnen is er nog te weinig onderzoek gebeurd naar wat ouder worden met mensen doet’, zegt geriater Nele Van Den Noortgate. ‘Daarnaast is het ook in zulke gevallen moeilijk om uit te maken of iemand echt zelf dood wil, of veeleer druk ervaart vanuit zijn omgeving.’

In Nederland wil men het doodsverlangen van sommige bejaarden helemaal uit de medische sfeer weghalen. Daar ijvert het burgerinitiatief Uit Vrije Wil voor de legalisering van hulp bij zelfdoding voor zeventigplussers. Een bejaarde die klaar is met leven zou dan pakweg bij zijn buurman kunnen aankloppen in plaats van bij zijn huisarts. In België is de situatie anders omdat hulp bij zelfdoding hier niet strafbaar is. Professor Medisch Recht Herman Nys (K.U.Leuven) pleit ervoor om het alsnog strafbaar te maken tenzij een aantal voorwaarden zijn vervuld. ‘Want waarom zou je hulp bij zelfdoding door artsen aan strenge voorwaarden onderwerpen, maar die niet opleggen als je broer of je buurman je helpt om te sterven?’ zegt hij. (APE)
Lees meer in Knack magazine

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content