Negende planeet zal niet ‘Bowie’ heten. Maar hoe dan wel?

Voorlopig nog: Planeet Negen © AFP

Het zal voor veel Bowie-fans een slag in het gezicht zijn, maar we kunnen bijna met zekerheid stellen dat de onlangs ontdekte negende planeet in ons zonnestelsel niet ‘Bowie’ zal heten. De naamgeving van planeten is een omslachtig proces dat meer is dan een ode aan een aardse zanger.

Amerikaanse onderzoekers hebben aanwijzingen gevonden dat een negende, grote planeet in ons zonnestelsel zou bestaan. Baanafwijkingen wijzen op het bestaan, maar de planeet zelf is nog niet geobserveerd. Voorlopig heet het ‘onbestaande ‘ hemellichaam nog Planeet Negen, maar in de toekomst zal ongetwijfeld een meer gepaste naam moeten worden gezocht voor het mysterieuze object.

‘Laat ons eerst even afwachten tot er bewijs is dat de planeet wel degelijk bestaat’, zegt Piero Benvenuti, hoofd van de Internationale Astronomische Unie (IAU) aan de Britse krant The Independent. De IAU is al bijna 100 jaar verantwoordelijk voor de astronomische naamgevingen. ‘De naamkwestie doet hier niet ter zake, omdat we gewoon niet over de nodige sterke telescopen beschikken, ook al kennen we de juiste positie van de planeet’, aldus de Italiaanse astronoom. Ook de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa waarschuwt dat Planeet Negen voorlopig niet meer is dan een theorie.

Coherente reeks namen

Maar dat belet ons niet om te speculeren. Wat gebeurt er wanneer we daadwerkelijk telescopen ontwikkelen die groot genoeg zijn om de hypothetische reus in de Kuipergordel te identificeren? Benvenuti: ‘Dan wordt er een soort stemming gehouden.’ Al voegt hij er wel meteen aan toe dat de ingezonden namen de traditie van de Griekse of Romeinse mythologie moeten respecteren. Een uitzondering op die traditie is de Aarde, tenzij je onze planeet Gaia noemt. ‘De bedoeling is om tot een coherente reeks namen te komen.’

Klinkt dit allemaal nogal vaag in de oren? Dan komt dit wellicht omdat planeten niet elke dag uit de lucht komen vallen. De vijf helderste planeten, die we met het blote oog kunnen zien, in ons zonnestelsel werden al duizenden jaren geleden zonder de hulp van telescopen geïdentificeerd en stonden bekend onder verschillende namen tot de Romeinen hun wil oplegden.

Over de naamgeving van de zogenaamde ‘onzichtbare’ planeten is meer bekend. Aanvankelijk pleitte William Herschel, die de planeet Uranus jarenlang observeerde, voor de naam ‘Georgium Sidus’ (de ster van George), ter ere van de Engelse koning George III. Een mooi eerbetoon, maar dat was niet naar de zin van de rest van de wereld. Pas in 1850 werd de eerder al voorgestelde naam Uranus officieel in gebruik genomen.

Democratisch proces

Rond diezelfde periode spotte de Franse astronoom Urbain Le Verrier nog een nieuwe planeet. Hij voerde campagne om de planeet naar zichzelf te laten noemen, maar Neptunus werd door een meerderheid beschouwd als een passendere naam.

En dan is er natuurlijk nog de onfortuinlijke Pluto, waarvan we ondertussen weten dat hij zijn status van planeet kwijt is. Tegen die tijd was het proces van de naamgeving iets democratischer geworden. Uit de verschillende inzendingen werd gekozen voor de 11-jarige Venetia Burney uit Oxford om de planeet een naam te geven. Burney maakte net nog mee hoe de IAU ‘haar’ planeet in 2006 degradeerde tot dwergplaneet. De naamPluto bleef wel behouden.

Ondertussen beschikt de IAU over een orgaan dat zich bezighoudt met de naamgeving van astronomische objecten. Die afdeling, met de onmogelijke naam Executive Committee Working Group Public Naming of Planets and Planetary Satellites, stelt dat de labels maximum 16 tekens mogen tellen en niet beledigend mogen zijn. Daarnaast mogen ze geen eerbetoon zijn aan huisdieren, commerciële bedrijven, levende individuen of plaatsen met een politieke, militaire of religieuze betekenis.

Nemen we deze strikte regels in acht, wat zijn dan onze opties nog voor Planeet Negen? Een veelgehoorde naam is ‘Janus’. Omdat de planeet zich aan het uiteinde van ons zonnestelsel bevindt, beschouwen velen de naam van de Romeinse godheid van het begin en het einde als het meest geschikt. ‘Proserpina’ is een andere mogelijkheid. Zij woont in de onderwereld nabij de god van de onderwereld, Pluto. Of wat te denken van ‘Black Star’? Zo eindigen we dan toch nog met een ode aan David Bowie. (TE)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content