Uit international onderzoek van een constructie met stalagmieten in een Zuid-Franse grot, waar ook Belgische wetenschappers aan hebben deelgenomen, blijkt dat neanderthalers meer ontwikkeld waren dan tot nu toe gedacht: ze beheersten vuur, konden zich organiseren en waren al “goed thuis” in de diepe ondergrond.
De resultaten van de studie staan deze week in het vakblad Nature.
De stalagmietenconstructie in de grot van Bruniquel, in de vallei van de Aveyron, werd in 1990 door speleologen herontdekt, nadat de ingang tot de grot langdurig was geblokkerd na een rotsverschuiving. De constructie bestaat uit twee ringstructuren, opgebouwd uit gebroken stalagmieten, waarvan de grootste 30 vierkante meter beslaat, en vier kleinere bouwsels. In alle structuren werden sporen van vuur en verbrande stukjes bot gevonden. In 1995 bepaalde een Frans onderzoeksteam via de koolstofdatering dat een van die stukjes bot minstens 47.600 jaar oud was, de limiet van die dateringsmethode.
Dat was de stand van zaken tot de Belgische onderzoekster, Sophie Verheyden, tijdens haar vakantie de grot bezocht. Ze had haar twijfels over de datering, verzamelde een internationaal team waarin wetenschappers van het Koninklijk Belgische Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en de Universiteit van Bergen opgenomen waren. Zij bepaalden dat de constructies met gebrokken stalagmieten 176.500 jaar oud zijn. Ze gebruikten daarvoor de uranium-thoriummethode, die een foutenmarge van 2.000 jaar heeft.
‘Zo ongelofelijk’
Aangezien de moderne mens pas 40.000 jaar geleden in Europa arriveerde, concluderen de onderzoekers dat de bouwsels door vroege neanderthalers werden neergepoot.
“Toen ik de datering doorgaf aan (Franse collega) Jacques Jaubert, vroeg hij me om het te herhalen. Zo ongelofelijk was het”, aldus Verheyden in gesprek met The Atlantic.
“Het zijn de oudste complexe constructies van de mens ondergronds. Ze bewijzen dat neanderthalers de diepe ondergrond al beheersten, meer dan 140.000 jaar voor de moderne mensen van Chauvet of Lascaux”, zegt geoloog Sophie Verheyden van het KBIN.
“Een dergelijke constructie vereiste samenwerking en sociale organisatie. Neanderthalers waren moderner dan we tot nu toe dachten”, besluit haar collega, de Franse archeoloog en prehistoricus Jacques Jaubert.
De studie bevestigt daarnaast dat de neanderthalers het vuur al uitstekend beheersten. “Alleen al om zo diep in de grot te komen, moesten ze het vuur perfect gaande houden”, zegt Jaubert.
Wat de functie van de constructies precies was, is nog niet duidelijk, aangezien neanderthalers en moderne mensen niet in grotten leefden. De onderzoekers willen in de komende jaren uitzoeken of ze misschien een rituele of symbolische betekenis hadden of eerder werden gebruikt als waterreservoir of schuiloord.
(Belga/RR)
