‘Manorexia’: het spook van deze tijd

Anorexia wordt vaak afgedaan als een typische vrouwenziekte. Toch komt de ziekte steeds vaker bij mannen voor.

‘Manorexia’, anorexia bij mannen, is een fenomeen dat steeds vaker voorkomt, onder andere in de modewereld. Net als hun vrouwelijke collega’s vermageren mannelijke modellen steeds meer, om zo een jongensachtig uiterlijk te behouden of te verkrijgen. Dit heeft ook zijn weerslag op de maatschappij.

“Catwalks met hyperslanke modellen hebben zeker een impact op de stijging van het aantal (mannelijke) anorexiepatiënten”, zegt Marleen Finoulst, huisarts bij De Zevende Dag en hoofdredactrice van Bodytalk, “maar dat is zeker niet de oorzaak van de ziekte.”
Mannelijke anorexia lijkt ernstiger te zijn dan anorexia bij vrouwen, alleen al omdat de ziekte bij mannen vaak niet herkend wordt.

“Anorexia past minder goed in het beeld als het om een man gaat”, zegt Finoulst. De ziekte is ook minder zichtbaar bij mannen dan bij vrouwen, omdat mannen nog altijd meer spiermassa dan vrouwen hebben, zelfs als ze mager zijn. Dit maakt anorexia echter veel gevaarlijker voor mannen, omdat ze meer spieren en weefsel verliezen, terwijl vrouwen juist in de eerste fasen van de ziekten juist vooral vet verliezen.

Naast het extreme gewichtsverlies hebben mannen met anorexia hele andere symptomen dan vrouwen. “Bij mannen gaat het meestal om gespierd te zijn. Vaak gaat de ziekte dan ook gepaard met hormoonmisbruik”, zegt Finoulst. Mannen sporten ook veel intensiever, terwijl meisjes zichzelf juist uithongeren. Mannen lijken voor een langere tijd dan ook juist gezonder en gespierder te zijn, terwijl meisjes er meteen slecht uitzien als ze teveel afvallen.
In Vlaanderen lijden 3 à 4 mensen op 1000 tussen de 15 en 29 jaar aan anorexia nervosa. Een op de twintig van deze patiënten is man. Maar ook op latere leeftijd komt de eetstoornis voor. Een anorexiepatiënt heeft zes keer meer kans om te overlijden dan een gezonde leeftijdsgenoot. De behandelingsmethoden evolueren echter wel. “Vroeger werden patiënten gedwongen te eten,” zegt Finoulst, “nu worden ze met psychotherapie behandeld, maar het is een lange en moeilijke weg naar genezing”.

Anorexia, zowel bij mannen als bij vrouwen, is typisch een ziekte van deze tijd. De oorzaken zijn van de eetstoornis zijn echter niet simpel te duiden. Net zoals bij meisjes speelt onzekerheid en de culturele en maatschappelijke druk van het slanke schoonheidsideaal een rol. “Er is een algemene trend van focus op het uiterlijk”, zegt Finoulst, “en de druk van de maatschappij om ‘perfect’ te zijn wordt alsmaar groter. Dat geldt niet enkel voor vrouwen: ook mannen gaan daar steeds meer in mee.”

Andere factoren, zoals getroebleerde familierelaties en een veranderde breinstructuur spelen eveneens een rol. Bij mensen met anorexia geeft het hongeren een positief gevoel, doordat het hormoon dopamine, dat normaal positief op voedsel reageert, nu juist euforische gevoelens afgeeft bij het hongeren. Het beloningssysteem in de hersenen is als het ware helemaal omgegooid. Ook genetische aanleg is cruciaal. “Een Finse studie onder eeneiige tweelingen heeft recent de erfelijkheidsfactor bewezen. Er werd aangetoond dat als de ene helft van de tweeling de ziekte gehad had, de andere helft een verhoogd risico loopt”, aldus Finoulst.

Niet iedereen wordt zomaar slachtoffer van anorexia. “Anorexia is een eetstoornis die gerelateerd is aan psychologische problemen. Mensen met een laag zelfbeeld en een labiele persoonlijkheid zijn eerder vatbaar voor anorexia. Perfectionisme is zeker een risicofactor.”

Ielse Broeksteeg