Het is niet de eerste keer dat een IJslandse vulkaan in Europa voor problemen zorgt. In 1783 vielen tienduizenden doden door een gelijkaardige uitbarsting.
Het is niet de eerste keer dat een IJslandse vulkaan in Europa voor problemen zorgt. In 1783 vielen tienduizenden doden door een gelijkaardige uitbarsting.
Een aswolk van de IJslandse vulkaan Eyjafjallajokull hangt momenteel boven Noord-Europa waardoor het vliegverkeer ernstig verstoord is. Maar wat zijn de gevolgen van de as voor de mens?
“Voorlopig zal de mens geen schade ondervinden van de as. Maar als de uitbarsting lang blijft duren, kan het probleem wel groter worden”, waarschuwt vulkanoloog Karen Fontijn van de Universiteit Gent.
De laatste keer dat de vulkaan onder de gletsjer Eyjafjallajokull lava spoot, was in 1823. Toen duurde de uitbarsting maar liefst één jaar, met daartussen wel enkele pauzes. Zo’n lange uitbarsting is normaal want deze vulkaan is een basalten en die kunnen weken, maanden tot zelfs jaren lang actief zijn.
Volgens Fontijn kan de as, die fluor en zwaveldioxide bevat, schadelijke gevolgen hebben voor de fauna en flora in IJsland. Het grondwater kan namelijk verzuren door de combinatie van regenwater en de vulkaanas.
Het zou niet de eerste keer zijn dat planten en dieren het slachtoffer worden van een vulkaanuitbarsting. In 1783 doodde de as van de spleetvulkaan Laki driekwart van de IJslandse veestapel. Dat leidde tot enorme voedseltekorten waardoor een derde van de lokale bevolking stierf.
De as vloog ook over de landelijke grenzen heen. De waas van mist waarin het noordelijk halfrond was gehuld zorgde wereldwijd voor klimaatsveranderingen. De globale temperatuur daalde het jaar erop met ongeveer een graad Celsius, gebieden werden getroffen door zure regen en strenge winters werden enkele jaren de norm.
23.000 doden
Door de warme zomer in 1783 waaide de wind naar het zuidwesten. Hierdoor verspreidden de giftige gassen zich ook over West-Europa. In Groot-Brittannië vielen er naar schatting 23.000 doden na het inhaleren van het goedje. Ook in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Polen en België overleden er mensen door de as van Laki.
De uitbarsting, ook gekend als de Skaftá rivierbranden, was door het enorme volume magma de grootste ooit in IJsland. In totaal bedekte de lava een oppervlak van 565 vierkante kilometer.
Beter voorbereid
Zo’n omvangrijke uitbarstingen als toen zullen zeker nog plaatsvinden. Maar volgens Fontijn zullen de gevolgen nooit meer zo dramatisch zijn als toen. “Nu zijn we beter voorbereid: we kunnen uitbarstingen voorspellen en mensen worden sneller en efficiënter geëvacueerd”, aldus de vulkanoloog.
Een nog groter verschil is de communicatie. “In de 18e eeuw stond IJsland er alleen voor, het kon niemand waarschuwen. Nu is de internationale communicatie heel wat beter”, besluit Fontijn.
