Het concept is eenvoudig: arme mensen een kleine lening geven zodat ze een kleine activiteit kunnen opstarten, waarmee het gemakkelijker is om aan de armoede te ontsnappen.
Het leek een geweldig idee, en het leverde zijn ontdekker, de Bengaalse bankier Muhammad Yunus, in 2006 een Nobelprijs (voor de vrede) op: het microkrediet. Het concept was eenvoudig: arme mensen een kleine lening geven zodat ze een kleine activiteit konden opstarten, waarmee het gemakkelijker zou zijn aan de armoede te ontsnappen. Momenteel zouden er wereldwijd zo’n 190 miljoen mensen van een microkrediet genieten.
Maar het systeem blijkt toch niet zo succesvol als het werd gepresenteerd. Er was al aangetoond dat het – zoals zovele menselijke activiteiten – gevoelig is voor valsspelers, die arme mensen in de val lokken met schema’s waaraan ze nooit kunnen voldoen. Erger is dat het dikwijls ook zijn doel voorbijschiet, omdat het krediet niet altijd gebruikt wordt waarvoor het moet dienen: een activiteit financieren die geld kan opbrengen.
Het wetenschappelijke topvakblad Science presenteerde een studie van het principe in de Filipijnen, waaruit blijkt dat microkrediet de commerciële activiteiten van gebruikers ervan niet merkbaar verhoogde in vergelijking met een controlegroep zonder krediet. De gebruikers ervan scoorden doorgaans wel minder hoog op een schaal van persoonlijk welbevinden.
De voornaamste oorzaak van het falen is het feit dat veel mensen hun microkrediet gebruiken voor elementaire overleving in plaats van voor een investering in een kleine onderneming. Het wordt gebruikt om hospitaal- en schoolkosten te betalen, of soms gewoon om een vorige lening af te betalen. De helft van de onderzochte mensen in de studie gebruikten hun lening voor een ‘fout’ doel.
De studie besluit met de stelling dat geld beheren iets van een andere dimensie wordt als je er bijna geen hebt. Mensen zoals bedenkers van nieuwe bankconcepten, zouden daar te weinig oog voor hebben. (DD)
