De mens wilde een handelbare bij, die een maximum aan honing produceert met een minimum aan inspanning, van zowel mens als bij. En dat wreekt zich nu.
De honingbij is waarschijnlijk het belangrijkste insect voor de wereldeconomie, want ze verzorgt de voortplanting van de gewassen in een groot deel van de fruit- en tuinbouwsector. Maar ook de honingbij is onder druk van de mens gekomen, niet in het minst omdat ze in de loop der tijden zo uitgeselecteerd is geraakt dat ze veel van haar genetische diversiteit verloren is. De mens wilde een handelbare bij, die een maximum aan honing produceert met een minimum aan inspanning, van zowel mens als bij. Dat mocht ten koste gaan van wat veelzijdigheid.
Genetische verarming is zelden een recept voor groot succes, zodat de bijenbevolking in grote delen van de wereld zware klappen krijgt, zowel als gevolg van verarming van haar leefmilieu, als omdat ze onderhevig is aan aanvallen van vele parasieten. De varroamijt is een diertje dat een zware tol aan bijen eist, onder meer door de schadelijke virussen die ze verspreidt.
Vier jaar geleden brachten wetenschappers het genoom van de bij in kaart. Nu zijn ze, volgens het wetenschappelijke topvakblad Nature, naarstig op zoek naar de genen in het bijengenoom die de diertjes weerstand tegen de vele parasieten bieden. Want het is duidelijk dat niet alle bijenvolkjes even kwetsbaar zijn. De ultieme bedoeling van de onderzoekers zou het genetisch opkrikken van de bijenweerstand zijn.
Een paradoxale situatie: wat de bijen mogelijk aan weerstand verloren zijn door eeuwenlange kunstmatige selectie door de mens, zou er binnen afzienbare tijd met genetische manipulatie weer bijgestoken worden. Zo blijven we natuurlijk bezig. Maar als het de overleving van de honingbij in de hand kan werken. (DD)
