Het Dorsetvolk – of de Paleo-Eskimo’s – leidde in het oosten van Canada en op Groenland een stabiel en geïsoleerd leven om na 4.300 jaar plots van de aardbol te verdwijnen. Archeologen zijn op zoek naar de oorzaak van de extinctie. Een ding staat nu vast: de Dorset zijn de voorouders van de hedendaagse Inuit niet.
Zevenhonderd jaar geleden hield het voor de Paleo-Eskimo’s in het noordpoolgebied op. Het volk had het oosten van Canada en Groenland gedurende eeuwen gedomineerd om plotseling te verdwijnen. Moderne archeologen zijn op zoek gegaan naar arctische overblijfselen in een poging een verklaring te vinden voor die extinctie.
In een paper die in het magazine Science gepubliceerd werd, vegen wetenschappers oude mysteries over het noordpoolgebied van tafel. De onderzoekers analyseerden 169 DNA-stalen om de afkomst- en migratiepatronen van de vroege arctische culturen te ontrafelen.
De resultaten uit het onderzoek wijzen op één enkele, genetisch aparte Paleo-Eskimopopulatie die geïsoleerd floreerde gedurende meer dan 4.000 jaar, om dan in slechts enkele tientallen jaren van de aardbol te verdwijnen.
C14 maakt plaats voor genetisch onderzoek
De wetenschappers wilden zo antwoorden bieden op vragen van archeologen over de plotse extinctie. Assimileerden de Dorset met de via de Beringstraat ingeweken Thule – voorouders van de moderne Inuit? Stierven ze uit als gevolg van een epidemie? Of waren ze het slachtoffer van een gewelddadige prehistorische genocide?
Bij de studie werd gebruikgemaakt van genetica en genomisch onderzoek, schrijft The New York Times. Daarbij werden kleine fragmenten van tanden en haar geanalyseerd. Dingen die tegenwoordig meer data vrijgeven dan ooit gedacht, aldus de krant.
Genomisch onderzoek biedt een meer directe link met het verleden. Genetica geeft een beeld van het antieke volk op zich, niet van hun ‘afval’. Traditioneel onderzoeken archeologen artefacten zoals speren en potscherven of taalkunde om verschuivingen in populaties na te gaan. Als antieke culturen modern gereedschap gaan gebruiken of hun taal aanpassen, zien onderzoekers dat als culturele en zelfs biologische keerpunten die garant staan voor een periode van huwelijken tussen verschillende volkeren en assimilatie.
Maar C14-datering of radiokoolstofdatering van menselijke overblijfselen kan inexact zijn. De Paleo-Eskimo’s haalden hun voeding uit de zee, terwijl de oceaan daar volgestouwd is met oude koolstof die door het zeeleven geabsorbeerd wordt. Dat kan leiden tot verwarring en fouten bij de datering van culturele veranderingen in de regio.
Dorset was geïsoleerd, niet verwant aan Inuit
De DNA-stalen die bij het nieuwe onderzoek gebruikt werden, werden bij menselijke resten uit Groenland, Canada en Siberië gehaald. De bevindingen zijn dat de Dorset genetisch geïsoleerd bleven gedurende duizenden jaren en dat de cultuur van het volk niet verdween door assimilatie. De moderne Inuit die we nu kennen, stamt dus af van de Thule en is dus niet direct verwant aan de Paleo-Eskimo’s.
‘Verassend’, vindt Eske Willerslev, auteur van de studie en bioloog aan het centrum voor geogenetica aan de Universiteit van Kopenhagen. ‘Want telkens als mensen elkaar ontmoeten, vinden we bewijs voor seks tussen die volkeren’, zegt Willerslev in The New York Times. ‘We hebben te maken met een uniek geval, waarbij ondanks het feit dat ze wel contact moeten hebben gehad met hun buren, de Paleo-Eskimo’s kozen voor een leven in isolatie.’
Inteelt heeft volk verzwakt
De studie vermoedt dat de Dorset in één enkele migratie naar de Nieuwe Wereld zijn getrokken in plaats van in meerdere migratiegolven, zoals eerder werd gedacht. Analyse van mitochondrisch DNA, dat onderzoekers toelaat afstamming na te gaan, brengt enorme inteelt aan het licht binnen het geïsoleerde Dorset-volk. Die factor zou de bevolking kunnen hebben verzwakt en hebben bijgedragen tot hun ondergang.
‘Die inteelt heeft hen niet volledig vernietigd, ze hebben dan ook bijna 5.000 jaar overleefd’, zegt Willerslev nog in de krant. ‘Maar toch kan het een aantal medische problemen hebben veroorzaakt en het zou me niet verwonderen dat zoiets invloed heeft gehad.’
Klimaatverandering
Behalve verzwakking door inteelt, is er de theorie dat de Dorset in een moeilijk toendraklimaat hebben geleefd om tot slot te bezwijken onder de klimaatverandering. In het noordpoolgebied kunnen namelijk zelfs de kleinste temperatuurwijzigingen het zeeleven aantasten, waardoor het volk van de belangrijkste voedselbron kon zijn afgesneden. Archeologische gegevens wijzen er zelfs op dat zulke gebeurtenissen het voortbestaan van de Paleo-Eskimo’s meermaals bedreigd hebben, voor hun uiteindelijke extinctie.
Hoewel de studie nu uitgesloten heeft dat de Dorset aan de moderne Inuit verwant is, blijft het mysterie over de verdwijning van het volk onopgelost. De volgende stap voor de onderzoekers is de studie van nog oudere menselijke restanten van beide kanten van de Beringstraat in de hoop op meer aanwijzingen te stuiten.
Toch vertelt de nieuwe informatie een heel eigen verhaal. Dat van een oude cultuur die erin geslaagd is in een van de meest extreme omgevingen ter wereld te overleven. Dat van een ononderbroken bloedlijn die duizenden jaren overspande, om dan zonder spoor te verdwijnen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier