‘Academische prostitutie’ gevaar voor volksgezondheid

In bepaalde onderzoeksgebieden zijn bijna de helft van de publicaties door ghostwriters geschreven. Volgens professor Trudo Lemmens (University of Toronto) heeft deze ‘prostitutie’ van sommige academici ernstige juridische gevolgen.

Bij ghostwriting wordt het artikel geschreven door een auteur, die betaald wordt door een belanghebbend bedrijf. De publicatie wordt daarna ondertekend door een gereputeerd academicus, die het onderzoek zogezegd gereviseerd heeft. Hierdoor krijgt het onderzoek een schijn van onpartijdigheid.

Omdat de ware auteurs niet bekend zijn, is de praktijk bijzonder moeilijk op te sporen. Volgens de Amerikaanse overheidswaakhond POGO zijn minstens 7,6 procent van de artikelen in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet door spookauteurs geschreven. Vooral in de medische wetenschappen blijkt de praktijk een groot probleem.

‘Academici hebben doorgaans een netwerk van relaties waardoor ze niet aangemoedigd worden kritisch te zijn,’ meent Trudo Lemmens, professor aan de faculteit geneeskunde en rechten van Toronto. ‘Ze hebben zitting in adviesorganen. Op congressen worden hun onkosten vaak betaald door bedrijven.’

Ook professor Marc De Meyere, lid van de Geneesmiddelencommissie, noemt de nauwe banden tussen industrie en wetenschap zorgelijk. ‘Aan de K.U.Leuven worden meer dan veertig leerstoelen betaald door farmaciebedrijven. Dat is problematisch. Hoe kun je als onderzoeker neutraal twee producten vergelijken, als een van beide producenten jouw leerstoel betaalt?’

Grote internationale tijdschriften hebben zich ondertussen ingedekt tegen ghostwriting, maar Belgische niet. Problematisch, volgens De Meyere, want net die bladen worden hier het vaakst gelezen. ‘De neveneffecten van geneesmiddelen worden onderschat. Nu kunnen bedrijven die neveneffecten zelfs verzwijgen.’

Aangezien bedrijven vaak eigenaar zijn van de studies over hun eigen producten, kunnen ze beslissen een studie met een negatieve uitkomst niet te publiceren. Wanneer farmaceutische bedrijven aangeklaagd worden omdat hun producten zware neveneffecten veroorzaken, verdedigen zij zich met zelf gefinancierde publicaties. Hierdoor worden veroordelingen steeds moeilijker. (JZU)