Opnieuw journalist vermoord in Mexico: ‘Plausibel dat autoriteiten erachter zitten’

Protest in Mexico-Stad na de moord op journaliste Miroslava Breach eerder dit jaar, 25 maart 2017. © REUTERS
Arthur Debruyne
Arthur Debruyne Medewerker Knack.be

Vorige week werd in Mexico misdaadfotograaf Edgar Daniel Esqueda Castro vermoord, reeds de zevende journalist dit jaar. ‘Mogelijk zijn de daders politierechercheurs’, zegt vertegenwoordiger in Mexico van het Committee to Protect Journalists Jan-Albert Hootsen.

Vorige week donderdag werd in de Mexicaanse industriestad San Luis Potosí de 23-jarige fotojournalist Edgar Daniel Esqueda Castro ’s nachts uit zijn bed gelicht door meerdere gemaskerde en gewapende mannen in politieuniform. Naast hem lag zijn vrouw.

Daags nadien werd hij dood aangetroffen, gedumpt op een verlaten terrein dichtbij de luchthaven. Zijn handen waren vastgebonden en zijn lichaam vertoonde sporen van foltering, aldus Vox Populi SLP, een plaatselijk medium waarvoor Esqueda werkte. De autoriteiten verklaarden dat er geen aanhoudingsbevel was uitgevaardigd tegen Esqueda.

Fotojournalist Edgar Daniel Esqueda Castro werd vorige week gefolterd en vermoord.
Fotojournalist Edgar Daniel Esqueda Castro werd vorige week gefolterd en vermoord. © VoxPopuli

Daniel Esqueda is reeds de zevende journalist die dit jaar vermoord werd in Mexico, een van de gevaarlijkste landen ter wereld voor mediawerkers.

Jan-Albert Hootsen is vertegenwoordiger in Mexico voor het Committee to Protect Journalists (CPJ), een internationale ngo die ijvert voor persvrijheid. Volgens hem is het mogelijk dat de autoriteiten iets te maken hebben met de moord.

Edgar Daniel Esqueda Castro is de voorbije maanden meermaals bedreigd door de veiligheidsdiensten. Is het mogelijk dat zij iets met de moord te maken hebben? Wat zijn de hypotheses?

JAN-ALBERT HOOTSEN: Klopt. Er bestaat nog wat onduidelijkheid over drie aanvaringen met de plaatselijke autoriteiten, maar wél is duidelijk dat Daniel zich op zeker moment de woede van een rechercheur van het openbare ministerie op de hals heeft gehaald, die zijn perskaart heeft gefotografeerd, met zijn adres op. Er doen bovendien onbevestigde verhalen de ronde als zou die gerechtelijke afdeling abusievelijk een minderjarige hebben doorgeschoten en dat hij daarvan foto’s zou hebben genomen.

Het is goed mogelijk dat de veiligheidsdiensten een vervelende pottenkijker uit de weg hebben geruimd.

Er zijn drie hypotheses, en ik verneem ook van de autoriteiten in San Luis Potosí dat ze verschillende onderzoekpistes hanteren. Ten eerste is het mogelijk dat politie of gerecht, zoals die rechercheur, banden hebben met de georganiseerde misdaad, dat ze van beide walletjes eten. Daar zijn genoeg precedenten van, zeker in regio’s waar de staat zwakker is en corruptie welig tiert. Ook hier valt dat niet uit te sluiten. Ten tweede is het mogelijk dat de autoriteiten een vervelende pottenkijker uit de weg hebben geruimd. Ten derde kan het ook om burgers gaan die politieuniformen hebben aangetrokken, want ook dat gebeurt in Mexico.

Dit jaar zijn in Mexico al zeven journalisten vermoord. Vier daarvan om redenen die volgens het Committee to Protect Journalists hoogstwaarschijnlijk met hun werk te maken hebben. Hoe maken jullie het onderscheid, en waarom?

HOOTSEN: In het geval van Daniel is het nog niet absoluut zeker of het met zijn werk te maken heeft, al zijn er sterke aanwijzingen. In het geval van Miroslava Breach (een journaliste die in maart in de deelstaat Chihuahua driest geëxecuteerd werd, nvdr.) lag er een briefje bij haar lichaam met het opschrift ‘wegens je grote mond.’ Die moord heeft dus vrijwel zeker met haar werk te maken.

Javier Valdez (vooraanstaande journalist die zich specialisserde in drugskartels, werd in mei op 50-jarige leeftijd vermoord op straat in Culiacán, in de deelstaat Sinaloa, nvdr.) had een regen aan bedreigingen ontvangen voor zijn dood, net als Cecilio Pineda (misdaadverslaggever in Guerrero, deelstaat met het hoogste moordcijfer in Mexico, werd in maart geraakt door minstens tien kogels, nvdr.) . Nog drie andere journalisten zijn vermoord, in onduidelijke omstandigheden. Het aantal is dramatisch hoog, hoe je het ook bekijkt.

Wij maken een strikt onderscheid, zeker omdat er in Mexico een speciale openbare aanklager bestaat voor dossiers die met vrijheid van meningsuiting te maken hebben. Als je niet kan bevestigen of een moord wel of niet te maken heeft met het werk van het slachtoffer, kan je moeilijker gaan eisen dat die federale aanklager de zaak aantrekt.

Na de moord op hun collega Daniel Esqueda hadden journalisten afgelopen vrijdag een vergadering met de gouverneur van de deelstaat San Luis Potosí, die meer bescherming beloofde voor journalisten. Is dat geloofwaardig?

HOOTSEN: De geloofwaardigheid van zulke beloftes is altijd een beetje problematisch. In mei, na de moord op Javier Valdez in Sinaloa, heeft de Mexicaanse president aan de deelstaten opgedragen dat ze zogenaamde beschermingseenheden voor journalisten moeten oprichten. Die organisaties hebben op lokaal niveau soms al een mandaat om beschermingsmaatregelen te nemen, zoals in de staat Veracruz. Daar worden echter nog steeds journalisten vermoord, ook al genieten ze beveiligingsmaatregelen.

We hebben graag dat er instituties worden gecreëerd om journalisten te beschermen maar van een degelijke implementering is overduidelijk geen sprake.

Er loopt van alles fout. Het federale niveau zegt dat de deelstaten het moeten oplossen, en de deelstaten zeggen niet voldoende middelen te hebben. Intussen gaan de aanvallen op journalisten gewoon door. We hebben graag dat er instituties worden gecreëerd om journalisten te beschermen – ook al omdat je overheden zo aan hun verantwoordelijkheid kan houden – maar van een degelijke implementering is er overduidelijk geen sprake.

Waar staan de gerechtelijke onderzoeken in de dossiers van journalisten die eerder dit jaar vermoord werden?

HOOTSEN: In het geval van Miroslava Breach beloofde de gouverneur van Chihuahua dat de moord snel zou opgelost worden, en daar is nog steeds geen sprake van. In het geval van Sinaloa is na vijf maanden nog geen vooruitgang geboekt. In het dossier van Maximino Rodriguez in de staat Baja California zijn de vermoedelijke daders opgepakt, maar niet de opdrachtgever.

In de zaak van Ricardo Monlui in Veracruz wordt binnenkort een dader voorgeleid, maar het is lang niet zeker of ze zaak wel tot de bodem is uitgespit. In een aantal zaken is wel degelijk vooruitgang geboekt, maar het blijft onvoldoende – voor mij, voor CPJ en ook voor de Mexicaanse journalisten.

De reden waarom er in grensstaat Tamaulipas recent minder moorden op journalisten gebeuren, is omdat ze meer uitkijken voor ze de ongeschreven regels overtreden.

Hoe is vandaag de algemene situatie voor journalisten in Mexico?

HOOTSEN: Ondanks de recente aandacht en slechte reputatie is Sinaloa niet de lastigste plek om te werken. Eerder zijn Tamaulipas, Chihuahua, Veracruz, Guerrero en Michoacán (allemaal deelstaten met hoge activiteit van drugsproductie en -trafiek, nvdr.) de meest problematische staten in het land. Tamaulipas (grensstaat tegenover het Amerikaanse Texas, heeft in het verleden veel geweld gezien tussen concurrerende drugskartels, nvdr.) staat helemaal bovenaan het lijstje: daar bestaat eigenlijk geen vrije pers, ze kan er niet zomaar over alles vrij berichten.

De reden waarom er in Tamaulipas recent minder moorden zijn gepleegd op journalisten is niet omdat er minder geweld is maar eerder omdat journalisten meer uitkijken voor ze de ongeschreven regels overtreden. Na schietpartijen krijgen redacties daar bijvoorbeeld een soort perscommuniqué van de plaatselijke misdaadgroepering met hun versie van de feiten die ze moeten overnemen. Mensen die voor lokale regeringen werken zijn soms woordvoerder van criminele groeperingen en dicteren wat wel en niet geschreven mag worden. Dat is de normale gang van zaken daar, een verschrikkelijke situatie is het.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content