‘Wat is er gaande in Peking? En in het Witte Huis? Het maakt iedereen bloednerveus’

‘Terwijl de hele wereld op zoek is naar de agenda van het Witte Huis, en zich afvraagt wat er in Peking gaande is, is er maar één grote constante op het wereldtoneel: dat er geen constante is’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

De president sukkelde in slaap. Werd even wakker, en dwaalde dan opnieuw af. Het was Ben Dooley, reporter van het Franse persagentschap AFP, die het op Twitter zette: Xi Jinping is de uitputting nabij. Op 16 juli had de Chinese president ontmoetingen met onder meer de Wereldbank en de Unesco. Xi kon in beide gevallen zijn ogen moeilijk openhouden, schreef Dooley: ‘Ik heb hem nog nooit zo moe gezien.’

Het is geen geheim dat Xi het zwaar heeft, na onder meer een gigantisch vaccinatieschandaal, met de frauduleuze verkoop van 250.000 minderwaardige, ondoeltreffende vaccins tegen tetanus of difterie. De autoriteiten hebben al strenge straffen aangekondigd voor het betrokken farmabedrijf, dat de wantoestanden heeft toegegeven en zich heeft geëxcuseerd, maar in het land van het staatskapitalisme is zo’n bedrieglijk bedrijf altijd ook een blaam voor het beleid. En dan is er nog dat akkefietje met de Verenigde Staten: een handelsoorlog waarvan niemand weet waar hij zal eindigen.

Wat is er gaande in Peking? En in het Witte Huis? Het maakt iedereen bloednerveus.

Zowel bij Xi als bij Donald Trump blijft het in grote mate theeblaadjes lezen en koffiedik kijken. Staat Xi op instorten? Of had hij vorige maand gewoon een nachtje slecht geslapen? Is het gedaas van Trump platte blufpoker? Of zit er toch een plan achter? Terwijl het bij Chinese leiders de gewoonte is om kleine signalen op te pikken – een boek in de boekenkast achter de grote leider, een aanpassing in de volgorde van de sprekers op een congres – gaat het er bij de Amerikaanse president om te zoeken naar de daden, onder een lawine van uitroeptekens. Trump heeft de gave om even enigmatisch te zijn als Xi. Alleen het volume verschilt.

Terwijl de Amerikaanse president blijft spartelen in het moeras van het Rusland-onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller, sprak de Financial Times dit weekend ook van groeiend ongenoegen in de rangen van de Chinese bureaucratie. Xi zou de onderhandelingen met Trump slecht aanpakken. In het begin van zijn regeerperiode zei hij dat China de Amerikanen zou onttronen als militaire leider in Azië. Die assertiviteit zou minder vertrouwen inboezemen dan de strategie van zijn illustere voorganger Deng Xiaoping, die er altijd voor pleitte om de eigen kracht te verbergen. Ook The Washington Post schreef vrijdag over een ‘overrompelend gevoel van onrust’ in China. Na maanden van berichten over de almacht van Xi is de verandering van toon in westerse media opmerkelijk.

De vraag is wat er in Peking echt gebeurt. Terwijl de hele wereld op zoek is naar de agenda van het Witte Huis, en zich afvraagt wat er in Peking gaande is, is er maar één grote constante op het wereldtoneel: dat er geen constante is. Dat maakt iedereen bloednerveus. Ook in Europa.

Trump heeft de gave om even enigmatisch te zijn als Xi. Alleen het volume verschilt

Als onze interviewreeks ‘Is het Westen op zijn retour?’ de afgelopen weken iets heeft laten zien, dan wel dat het de hoogste tijd is voor Europa om de rug te rechten en de handen uit de mouwen te steken. Vorige week zei de uit Zambia afkomstige econome Dambisa Moyo het heel droog: ‘In China zijn mensen bereid om 9-9-6 te werken: van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds, zes op de zeven dagen. Ik stel vast dat Europa en Noord-Amerika daarop voorlopig geen antwoord hebben.’ Deze week kunt u in Knack lezen hoe filosoof Haroon Sheikh wijst op de spirituele leegte van het Westen, en de onmogelijkheid om op lange termijn te redeneren.

Als de president van Amerika ons minder dan vroeger kan en wil beschermen, en als we liever niet opgekocht worden door China, dat misschien toch minder stabiel is dan het lijkt, komt het er meer dan ooit op aan om zelf sterk te staan. Economisch, maar ook ideologisch: wat is het verhaal van Europa? Het volstaat om het weinig inspirerende parcours van de voorzitter van de Europese Commissie te bekijken om te weten dat er op dat vlak nog werk is. Niet alleen blijkt het idee van Europa minder aan te slaan dan vroeger, het is zelfs niet duidelijk wie er nu echt aan de leiding staat. Als Jean-Claude Juncker ergens dreigt in te dutten, ligt daar eigenlijk niemand wakker van.