Was Máxima de laatste bruid die in de Gouden Koets door Amsterdam reed?
De legendarische Gouden Koets van het Nederlandse koningshuis zal een tijdje buiten beeld blijven voor een dringende restauratie. Een geschiedenis van het pronkstuk van de Oranjes.
Koningin Wilhelmina werd op 6 september 1898, als 18-jarige prinses, in de Nieuwe Kerk van Amsterdam ingehuldigd als Koningin van Nederland en van – zoals toen werd genoemd – de Overzeese Gebiedsdelen. De prinses had voor haar troonsbestijging al gezegd dat ze geen geschenken wilde. Bijna overal werd daar rekening mee gehouden. Maar veel Amsterdammers wilden de inhuldiging toch niet zomaar voorbij laten gaan. Zo besloot de Jordaanse Oranjevriendenkring de wens van de jeugdige vorstin te negeren en een inzamelingsactie te starten. Volgens de verhalen uit die tijd hebben zeer veel Amsterdammers stuivers, dubbeltjes en kwartjes gegeven voor het geschenk dat een aandenken moest worden aan de bijzondere gebeurtenis van 6 september 1898. Er werd besloten een indrukwekkend rijtuig voor de nieuwe vorstin te laten maken. Toen Willhelmina van deze plannen hoorde, was ze in eerste instantie niet zo enthousiast. Maar op termijn ging ze overstag en liet ze weten dat het dan in ieder geval een rijtuig moest zijn waarin ze rechtop kon staan.
Alleen het mooiste is goed genoeg
Het comité dat het rijtuig zou creëren, bestond uit technici van de gebroeders Spijker en enkele kunstenaars die het uiterlijk van de koets voor hun rekening namen. Deze kunstenaars waren verbonden aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en werkten onder leiding van professor Nicolaas van der Waay. Deze laatste heeft zelf de taferelen op de panelen van het rijtuig geschilderd. Zijn signatuur is trouwens nog altijd te zien op een van deze panelen.
Het comité was van mening dat het geschenk alleen maar uit materialen van het Koninkrijk der Nederlanden mocht worden vervaardigd, zodat de koets een toonbeeld van nationale symboliek zou worden.
Nu, na 117 jaar, moeten we toegeven dat de makers daar destijds helemaal in geslaagd zijn. Uiteraard is het wapen van Amsterdam op de koets aangebracht, maar ook het rijkswapen en de wapens van alle provincies. De wielen moesten zonnestralen voorstellen met daarin alle tekens van de dierenriem. Het trapje om het rijtuig in en uit te stappen was verborgen in een doos met daarop een fraai gestileerde waterlelie, als symbool van de voorzichtigheid. Op de achterkant van het rijtuig, ongeveer op de plaats waar de rug van de belangrijkste persoon zou leunen, zijn de symbolen geloof, hoop en liefde aangebracht, die de religieuze bescherming van de vorst symboliseren. Velen vonden dan ook dat de rijkelijk versierde staatsiekoets in Hollandse renaissancestijl een beetje te veel van het goede was.
Koninklijke bruidskoets
In 1901 werd het rijtuig voor het eerst gebruikt en ingewijd als koninklijke bruidskoets. Op 7 februari van dat jaar werd Koningin Wilhelmina als bruid, samen met haar aanstaande man Prins Hendrik en Koningin-moeder Emma, van Paleis Noordeinde naar de Grote Kerk gereden voor het kerkelijke huwelijk. Na de huwelijksvoltrekking heeft Emma haar dochter symbolisch ‘afgestaan’ en ging zij alleen in de Glazen Koets terug naar het paleis. Nog driemaal zou de Gouden Koets als huwelijksrijtuig dienstdoen. Op 7 januari 1937 stond de koets weer voor Paleis Noordeinde voor bruid Juliana en bruidegom Bernhard voor een rit naar het stadhuis en de Grote Kerk. Vele jaren later, op 10 maart 1966, huwde Prinses Beatrix met Claus van Amsberg. Niet in Den Haag maar in Amsterdam. De Gouden Koets vervoerde het bruidspaar naar de Westerkerk, dicht bij de Jordaan. Tijdens dit omstreden huwelijk werden rookbommen naar de paarden gegooid en zo nu en dan was de koets compleet aan het beeld onttrokken. Omdat deze gebeurtenis rechtstreeks op televisie werd uitgezonden, gingen de beelden de wereld rond. Het werd een memorabele rit die dag, zowel voor de twee inzittenden als voor het rijtuig zelf. Op 2 februari 2002 vond de meest recente bruidsrit plaats in Amsterdam. Kroonprins Willem-Alexander en Prinses Máxima maakten een korte maar uiterst feestelijke rondrit door de hoofdstad. Het leek wel lente en Amsterdam kon weer trots zijn op zijn rijtuig en op de manier van feestvieren.
Of we over een aantal jaren de Gouden Koets weer zullen zien, bijvoorbeeld om de 18-jarige Kroonprinses Amalia naar de Ridderzaal te brengen, zal de toekomst leren. (Feau de fèrand)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
