Brett Kavanaugh zal als nieuw lid van het Hooggerechtshof invloed hebben op een breed scala van beleidsonderwerpen in de VS: van abortus tot milieuwetgeving. Maar is de werkelijke reden voor zijn nominatie misschien dat hij vindt dat zittende presidenten niet crimineel vervolgd zouden moeten worden?
Op verkiezingsavond in 2016, toen duidelijk werd dat Donald Trump de presidentsverkiezingen ging winnen van Hillary Clinton, zat ik naar de uitslagen te kijken in het Hilton-hotel, op het feestje van de Democratische Partij in San Francisco. Naast mij zat een oudere dame. Teneergeslagen keek ze me aan en zei: ‘Daar gaat Roe v. Wade.’ Ze sloeg haar drankje achterover en kondigde aan dat ze het niet meer wilde zien en naar huis ging.
Roe v. Wade is het arrest uit 1973 van het Amerikaanse Hooggerechtshof dat erkende dat er een grondwettelijk recht op abortus is. Dat is een doorn in het oog van conservatief Amerika. Jarenlang was het aantal conservatieven en progressieven in het Hof in balans. Opperrechter Anthony Kennedy was de afgelopen decennia vaak de beslissende stem die de kern van Roe v. Wade, dat vrouwen in elke staat in Amerika toegang moeten hebben tot abortus-gezondheidszorg, in stand hield. Kennedy gaf eerder deze maand aan met pensioen te gaan. Afgelopen maandag nomineerde Trump zijn waarschijnlijke opvolger (de Senaat moet de nominatie goedkeuren, wat naar verwachting zal gebeuren): Brett Kavanaugh.
Met Kavanaugh in het Hof is de meerderheid van de opperrechters conservatief. Naar verwachting zal er binnen 18 tot 24 maanden een zaak voorkomen, bijvoorbeeld uit Alabama of Texas, die Roe v. Wade onder druk zal zetten. En dan gebeurt wat de dame in het Hilton-hotel eind 2016 voorspelde: het precedent van het arrest uit 1973, het recht op een abortus overal in de VS, komt te vervallen.
Abortuswetgeving is dan volledig aan de staten. In vier staten (North en South Dakota, Louisiana en Mississippi) is al een wet aangenomen die op dat moment gelijk van kracht wordt en die abortus onder alle of sommige omstandigheden verbiedt. In negen staten (Arizona, New Mexico, Oklahoma, Arkansas, Alabama, Wisconsin, Michigan, West Virginia en Massachussetts) geldt nog wetgeving van voor Roe v. Wade die abortus onder alle of sommige omstandigheden verbiedt. In zeven staten (Californie, Nevada, Washington, Maryland, Delaware, Connecticut en Maine) is wetgeving aangenomen die het recht op abortus beschermt.
Kavanaugh zal naar verwachting op deze manier de gezondheidszorg voor vrouwen in Amerika voor de komende decennia beïnvloeden. Maar er zijn andere terreinen waar zijn wereldbeeld en juridische achtergrond mogelijk grote invloed zal hebben.
Wie is Brett Kavanaugh?
Brett Kavanaugh (53) is op dit moment rechter in het Hof van Beroep in Washington DC. Hij werd in 2003 genomineerd door George W. Bush, voor wie hij een aantal jaar werkte als advocaat van het Witte Huis en als advocaat in de zaak tegen Al Gore, over wie de verkiezingen van 2000 gewonnen had. Pas in 2006 werd hij daadwerkelijk benoemd als federaal rechter. In de jaren ’90 werkte Kavanaugh in het team van Kenneth Starr, die onderzoek deed naar president Bill Clinton, rondom de Whitewater- en Monica Lewinsky-schandalen.
Het bedrijfsleven en overheidsinstanties
De grote winnaar van Kavanaughs aanstelling in het Hof zou wel eens het bedrijfsleven kunnen zijn, schrijft The Atlantic. Het tijdschrift haalt een blog van Jennifer Mascott, een voormalige klerk van Kavanaugh, aan. Mascott schrijft dat Kavanaugh in zijn tijd als rechter in DC 40 keer een uitspraak schreef waarin hij actie van een federaal agentschap onwettig achtte, en zich nog eens 35 keer aansloot bij een meerderheidsopinie die actie van een federaal agentschap terugdraaide. Mascott omschrijft Kavanaugh als een ware conservatief. Een die de letter van de grondwet zo nauwgezet mogelijk volgt. ‘Rechter Kavanaugh heeft zijn begrip van de juiste rol van een rechter uitgelegd: het is niet om eerbiedig te zijn of zomaar terughoudend op te treden. De rol van de rechter in zaken en controverses is om tegen overheidshandelen in te gaan, als het afbuigt van de statutaire en constitutionele tekst … .’ In andere woorden: de overheid moet oppassen niet te veel wetgevin invoeren die verder gaat dan in de grondwet omschreven, anders kunnen rechters het terugdraaien.
De rol van de rechter in zaken en controverses is om tegen overheidshandelen in te gaan
Kavanaughs track record laat die filosofie zien. In 2017 bijvoorbeeld week hij af van zijn collega’s in een zaak rondom netneutraliteit. Onder Barack Obama had het agentschap Federal Communications Commission (FCC) regels ingevoerd die netneutraliteit (gelijke toegang tot het internet voor iedereen, ongeacht provider of dienst) garandeerde. Die regels kwamen in 2017 voor het Hof van Beroep waar Kavanaugh diende. Zijn twee regels oordeelden voor de Obama-regels, maar Kavanaugh beargumenteerde in een minderheidsopinie dat internetproviders recht op de vrijheid van expressie hadden. De Obama-regel schaadde dat recht, schreef Kavanaugh, meer precies het ‘redactionele goeddunken’ van de internetproviders.
Kavanaugh is ook geen vriend van milieuagentschapEnvironmental Protection Agency (EPA). Niet omdat hij niet zou geloven in klimaatverandering, hij heeft zich daar meerdere malen over uitgesproken, maar omdat hij gelooft dat overheidsinstanties (zoals de EPA) alleen ingrijpend beleid mogen invoeren als ze daardoor helder en direct zijn opgedragen door het Congres. Het Amerikaans Congres is notoir terughoudend in het opleggen van milieu-wetgeving, en Kavanaugh ziet EPA-beleid daarom als ongeldig. Tijdens het Obama-tijdperk kwamen er drie zaken voor hem als beroepsrechter over de bevoegdheid van de EPA in de Clean Air Act – drie keer oordeelde hij tegengesteld aan het standpunt van de EPA. Onder de Trump-regering is de EPA al gekortwiekt en experts verwachten dat er voor de volgende presidentsverkiezingen zaken voor het Hof zullen komen over klimaatverandering, de Clean Water Act en de Endangered Species Act. Met Kavanaugh zouden die wel eens erg slecht tegen milieu-activisten, en erg goed voor het bedrijfsleven (vooral de fossiele industrie), kunnen uitpakken.
Obamacare
Conservatieven haten Obamacare. Vooral het individueel mandaat, dat iedere burger verplicht een zorgverzekering te hebben, is hen een doorn in het oog. Je zou verwachten dat Kavanaugh, als conservatief rechter, dus een perfecte kandidaat is voor conservatief Amerika, maar de ultra-conservatieven maken zich zorgen. In 2011 kwam een zaak voor Kavanaugh en collega’s die de grondwettelijkheid van Obamacare in twijfel trok. Kavanaughs collega oordeelden daartegen (Obamacare is wél grondwettelijk), Kavanaugh verschilde van mening. Niet omdat hij vond dat Obamacare ongrondwettelijk was, maaromdat hij vond dat de rechtbank geen jurisdictie had. In 1876 werd de Anti-Bevel Wet aangenomen, die voorschrijft dat een belasting pas wettelijk getoetst mag worden nadat de belasting geïnd is. Kavanaugh ziet het individueel mandaat als een belasting. Hij vond daarom dat het individueel mandaat niet aangevochten kon worden tot de eerste boetes voor het niet hebben van een zorgverzekering in 2015 werden uitgedeeld en betaald.
Een aanklacht tegen en vervolging van een zittende president zou de federale overheid verlammen
Dat zit conservatieven dwars, omdat het idee dat het individueel mandaat een belasting is precies de redenering van opperrechte John Roberts was in 2012, toen het Hooggerechtshof oordeelde dat Obamacare inderdaad grondwettelijk was en mocht blijven. Met Kavanaugh aan Roberts’ zijde, achten conservatieven het onwaarschijnlijk dat Obamacare op dit punt via het Hooggerechtshof teruggedraaid zal worden.
Aan de andere kant hebben ook progressieven te iets te vrezen van Kavanaugh op het punt van Obamacare. In diezelfde uitspraak uit 2011 schreef hij: ‘Onder de grondwet mag de president weigeren een statuut af te dwingen dat individuen reguleert als de president dat statuur ongrondwettelijk acht, zelfs als een rechtbank heeft gezegd dat het statuut grondwettelijk is.’
Presidentiële vrijwaring
Tijdens zijn werk voor Bush junior heeft Kavanaugh het idee opgevat dat de president een brede, uitvoerende bevoegdheid moet hebben, schrijft de Washington Post. In een artikel uit 2009 in de Minnesota Law Review beargumenteerde Kavanaugh dat zittende presidenten beschermd moeten worden tegen burgerlijke rechtzaken en criminele vervolgingen. In dat artikel beschrijft Kavanaugh hoe hij aan Bush zag dat het presidentschap ontzettend moeilijk is, moeilijker dan werk als Congreslid of rechter. Hij zou daarom gevrijwaard moeten worden van afleidingen, in het bijzonder rechtszaken. Dat lijkt nogal hypocriet van iemand die Clinton vervolgde om een burgerlijke aanklacht van seksuele intimidatie (door Paula Jones), maar Kavanaugh schrijft dat zijn denken in de jaren ’90 op dit vlak nog anders was. Met terugwerkende kracht zegt hij dat Clinton ‘beter aan Osama bin Laden dan aan Paula Jones’ had kunnen denken.
De president mag weigeren een statuut af te dwingen dat individuen reguleert als de president dat statuur ongrondwettelijk acht, zelfs als een rechtbank heeft gezegd dat het statuut grondwettelijk is
Maar wat natuurlijk echt interessant is, is dat Kavanaugh blijkens het artikel uit 2009 ook van mening is dat zittende presidenten tijdelijk gevrijwaard moeten worden van criminele vervolgingen. ‘Criminele onderzoeken die op een zittende presidnet focussen worden onvermijdelijk gepolitiseerd door zowel de supporters als de critici. … Een aanklacht tegen en vervolging van een zittende president zou bovendien de federale overheid verlammen, waardoor het onmogelijk zou zijn geloofwaardig te functioneren op internationale of binnenlandse zaken. Zo’n uitkomst zou het publieke belang slecht dienen, te meer in tijden van financiële of nationale veiligheidscrises.’
Kavanaugh schrijft dat hij ernstig gelooft in het principe dat niemand boven de wet staat, maar dat het in zijn visie om uitstel van dit soort juridische procedures gaat, niet om afstel. Het argument dat de mogelijkheid van burgerlijke danwel criminele processen helpt om presidenten die de wet overtreden in toom te houden, doet Kavanaugh af met de mogelijkheid van afzetting: dat zou volgens hem voldoende checks and balances zijn.
Donald Trump is nog altijd onderwerp van het onderzoek van Robert Mueller over Russische inmenging in de presidentsverkiezing. Vrijdag werden daarvoor twaalf nieuwe aanklachten (tegen Russische actoren) ingediend. Het is niet ondenkbaar dat president Trump zelf op een gegeven moment aangeklaagd, of tenminste opgeroepen te getuigen, wordt. Met dat in het achterhoofd, is het opeens zeer helder waarom hij Brett Kavanaugh genomineerd heeft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
