Vrije Tribune

‘Waarom de politieke toestand in Kosovo weinig goeds belooft voor wie hoopt op stabiliteit in de regio’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

De politieke situatie in Kosovo zit vast, en hoop op beterschap is er niet meteen in zicht, vreest Sonja Zuba (KU Leuven).

In Kosovo werden vorige maand belangrijke verkiezingen gehouden, maar 60% van de bevolking heeft niet deelgenomen. Zwijgen is de boodschap. Bij de kiezers die wel hebben deelgenomen, is er een duidelijke voorkeur voor nationalistische, radicale partijen. Is dit de nieuwe realiteit van de Kosovaarse bevolking? Nationalistisch, radicaal, gefrustreerd en moe. De verkiezingen geven een duidelijk signaal over de toestand van de Kosovaarse samenleving die niet meer gelooft in “democratie” en politieke elites.

De verkiezing werd gewonnen door de PAN-coalitie (PDK-AAK-NISMA), een groepering van 14 partijen. Als tweede kwam de LDK-coalitie uit de bus, gevolgd door de oppositiepartij Vetevendosja (‘Zelfbestuur’).

De situatie zit momenteel vast omdat de PAN-coalitie geen meerderheid heeft, en beide andere partijen er geen coalitie mee willen aangaan. De onenigheid tussen de partijen en het feit dat het een vervroegde stembusgang was, doen vermoeden dat de coalitievorming nog lang kan duren. De vorige regering van premier Isa Mustafa (LDK) werd in mei met een motie van wantrouwen de laan uit werd gestuurd.

‘Waarom de politieke toestand in Kosovo weinig goeds belooft voor wie hoopt op stabiliteit in de regio’

Er wordt nu gespeculeerd dat Ramush Haradinaj, een van de kopmannen van de PAN-coalitie en voormalig leider van het Kosovaarse Bevrijdingsleger (UÇK) de nieuwe premier wordt, en het is aan alle geval aan hem om de politieke toon te zetten en de regeringscoalitie te vormen. Hashim Thaçi wordt president, net zoals Haradinaj was ook hij UÇK-leider. Dit zijn de twee hoogste posities in de nieuwe staat, die dus geleid zal worden door twee voormalige commandanten van de UÇK.

De tegenstelling van vandaag zijn het gevolg van een aantal ontwikkelingen in de recente geschiedenis van de regio. In 2008 verklaarde Kosovo zich eenzijdig onafhankelijk, maar Kosovo wordt niet door alle lidstaten van de VN erkend. De Amerikaanse president Bill Clinton gaf de aanzet tot de NAVO-bombardementen die in 1999 de Servische troepen uit Kosovo verdreven. De NAVO “won” de oorlog, waarna de VN Kosovo bestuurden, ook al blijft Kosovo staatsrechtelijk een provincie van Servië. Ook Rusland en China stellen in de VN-Veiligheidsraad hun veto tegen de onafhankelijkheid van Kosovo. Ook voor de EU is het statuut van Kosovo ambigu: hoewel Kosovo erkend is als potentiële kandidaat-lidstaat, zijn er nog steeds vijf EU-lidstaten die Kosovo zelfs niet erkennen als soevereine staat. De Kosovo-kwestie splijt dus ook de EU.

De politieke toekomst van Kosovo stelt dan ook een uitdaging, niet alleen aan de Kosovaren zelf, maar ook aan de hele internationale gemeenschap. De hoop over toetreding tot de EU is aan het sterven, ook de visumvrijheid laat veel te wensen over. Wat de internationale gemeenschap vraagt is met een leger missie (KFOR) en een civiele missie (EULEX: de EU stuurde marechaussees, politiemensen, rechters en aanklagers naar Kosovo om zo bij te dragen aan een volwassen rechtsstaat)- naar Kosovo komen, een dialoog voor samenleving met de Servische minoriteit in Kosovo, dialoog met Belgrado, een overeenkomst wat betreft de grens met Montenegro, en een einde maken aan corruptie en criminaliteit.

Het wordt nu heel erg moeilijk om een dialoog te vormen met Servië, zeker nu Haradinaj als winnaar uit de stembusslag is gekomen. De Servische president Aleksandar Vucic beschrijft zijn medestanders nu al als “de coalitie van oorlog”. Op 4 januari 2017 werd Haradinaj opgepakt door de Franse politie op de internationale luchthaven Basel-Mulhouse-Freiburg. Hij werd recent aangehouden voor aantal maanden in Colmar in Frankrijk op basis van een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd door de Servische regering. Gronden: oorlogsmisdaden die de ex-commandant in het Kosovaarse Bevrijdingsleger (UÇK) zou hebben begaan tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tegen Servië in 1998 en 1999. In april weigerde een Franse rechter Haradinaj uit te leveren aan Servië.

Voor die verdenking van oorlogsmisdaden heeft zichzelf voor het Joegoslavië- tribunaal in Den Haag aangegeven. Zijn proces is op 7 maart 2007 begonnen. Hij werd ervan verdacht etnische Serviërs, met de vijand samenzwerende Kosovaarse Albanezen en zigeuners te hebben gemarteld, verkracht, vermoord en verdreven. Het tribunaal sprak hem op 3 april 2008 vrij wegens gebrek aan bewijs. Op 29 november 2012 werd hij nogmaals vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. In 2015 werd Haradinaj in Slovenië vastgehouden, maar twee dagen later werd hij weer vrijgelaten door diplomatieke druk uit Kosovo.

Haradinaj is nu aan zet om een coalitie te vormen. Die moet het land dat in 2008 de onafhankelijkheid uitriep economisch op de been helpen, vooruitgang boeken in de door de EU bemiddelde dialoog tussen Kosovo en Servië en een territoriumdispuut met Montenegro afhandelen. Volgens een wetsvoorstel moet Kosovo 8.000 hectare grond afstaan aan het buurland. De Europese Unie dringen aan het voorstel te accepteren. Het is zelfs een voorwaarde om Kosovaren in aanmerking te laten komen voor visumvrij reizen naar de EU: iets wat veel burgers graag willen. Dat laatste was ook de aanleiding voor de vervroegde verkiezingen van zondag. Veel compromissen zullen moeten gesloten worden door Brussel en een tussenkomst van de internationale gemeenschap is niet uitgesloten. Of deze compromissen ook goed zijn voor Kosovo en Servië, is niet duidelijk.

Maar ook dichter bij huis, wachten Haradinaj moeilijkheden, bijvoorbeeld als hij een meerderheid zal moeten vormen met de derde partij in Kosovo Vetevendosje (‘Zelfbestuur’ van Albin Kurti) is,- een radicale links-nationalistische partij die toegevingen aan Servië en Montenegro verwerpt en belooft de corrupte Kosovaarse elite uit te mesten. De partij is ook een voorstander van groot-Albanie. Haar volksvertegenwoordigers zetten hun argumenten kracht bij door traangasgranaten te werpen in het parlement: een stevig teken van verzet voor Vetevendosje-aanhangers, een schrikbeeld voor EU-onderhandelaars die uit zijn op stabiliteit in Kosovo.

Sonja Zuba is senior researcher aan de KULeuven. Ze volgt de politieke situatie in Kosovo op de voet.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content