Marc Bossuyt

‘VS verlaten de VN-Mensenrechtenraad: geen verrassing, maar ‘niet wijs”

Marc Bossuyt Ere-Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen

‘De terugtrekking van de VS uit de Mensenrechtenraad kan de positie van de westerse landen in de VN enkel verzwakken, en wie gelooft dat dit de mensenrechtenbescherming in de wereld ten goede komt, heeft het niet goed voor met de mensenrechten’, schrijft Marc Bossuyt, die in 1989 voorzitter was van de VN-Commissie Mensenrechten.

Reeds geruime tijd ligt het voornaamste VN-mensenrechtenorgaan onder vuur van de Republikeinen in de VS. Dit was reeds het geval met de VN-Commissie voor de mensenrechten, de voorloper van de Mensenrechtenraad. Deze Commissie werd vooral verweten gepolitiseerd te zijn. Dit valt geenszins te ontkennen maar het is wel volledig naast de kwestie.

Uiteraard is dat orgaan gepolitiseerd: het is samengesteld uit regeringsvertegenwoordigers en regeringen zijn nu eenmaal politieke instanties. Het verwijt steunt dus op een volkomen onbegrip voor wat dit orgaan in werkelijkheid is: het is immers geen rechtbank samengesteld uit onpartijdige rechters, het is geen academie van mensenrechtenexperten, het is geen club van mensenrechtenactivisten; het is het voornaamste mensenrechtenorgaan van de Verenigde Naties, die een eminent politieke organisatie is.

‘Verenigde Naties en de organen ervan weerspiegelen de wereld zoals die is en niet zoals we graag zouden hebben dat die zou zijn.’

Vermits er in de wereld ongetwijfeld meer landen zijn die de mensenrechten schenden dan niet, moet het dus ook geen verwondering baren dat er in de Mensenrechtenraad heel wat landen zijn vertegenwoordigd die geen onbevlekt blazoen inzake mensenrechten kunnen voorleggen.

Trouwens, welke criteria zouden moeten worden aangewend om uit te maken welke landen inzake mensenrechten maagdelijk genoeg zijn om in de Mensenrechtenraad te zetelen? En wie zou daarover moeten oordelen? Is het wel zeker dat, indien er een consensus over dergelijke criteria zou worden gevonden, de VS bij de uitverkorenen zou behoren? Het is misschien al mooi dat een meerderheid van landen die mensenrechten schenden, landen die zich inzake mensenrechten behoorlijk gedragen, niet uit de Mensenrechtenraad weren. De Verenigde Naties en de organen ervan weerspiegelen de wereld zoals die is en niet zoals we graag zouden hebben dat die zou zijn. Wie daar ongelukkig mee is, kan moeilijk voor een andere wereldorganisatie kiezen. De Verenigde Naties is de organisatie van onze wereld en, wie het daarmee niet eens is, zal moeten uitkijken naar een andere planeet.

Het voornaaste objectief van de VS om het VN-mensenrechtenorgaan voor te behouden aan landen die een onberispelijk mensenrechten palmares kunnen voorleggen, was dus bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Vreemd was wel dat de EU hierin is meegegaan samen met enkele enthousiastelingen zoals Zwitserland (toen nog een recent VN-Lid) en Liechtenstein. Wat deze landen hadden moeten weten, is dat elke hervorming van het VN-mensenrechtenorgaan leidt tot een verzwakking van de westerse groep: van 10 westerse landen tegenover 20 afro-aziatische in 1991 naar 7 tegenover 26 sinds 2006. Wanneer op het einde van het hervormingsproces duidelijk werd dat er van de modelsamenstelling van de Mensenrechtenraad niet veel in huis ging komen, hebben de VS (enkel gesteund door Palau, de Marshalleilanden en Israël) in 2006 tegen de omvorming van de Commissie voor de mensenrechten tot een Mensenrechtenraad gestemd.

Onwetendheid

Wie zich bewust is van de politieke samenstelling van dit orgaan, waarin zovele landen zetelen die mensenrechten schenden, kan niet anders dan erkennen dat het bijna miraculeus is dat het dit orgaan is dat de basisteksten inzake mensenrechten, zoals de Universele Verklaring van de rechten van de mens (1948), de Internationale mensenrechtenverdragen (1966) en dies meer, heeft opgesteld en aangenomen en dat het bovendien een gevarieerd instrumentarium van landgerichte en thematische procedures heeft kunnen ontwikkelen.

Al deze instrumenten hebben de mogelijkheden van de internationale gemeenschap om druk uit te oefenen op landen die mensenrechten schenden, in hoge mate opgevoerd en verfijnd. Dit werkt zeker niet altijd perfect en sommige landen worden harder aangepakt dan anderen, maar het getuigt van onwetendheid als men de invloed ervan denkt te kunnen onderschatten. De terugtrekking van de VS uit de Mensenrechtenraad kan de positie van de westerse landen in de VN enkel verzwakken en wie gelooft dat dit de mensenrechtenbescherming in de wereld ten goede komt, heeft het niet goed voor met de mensenrechten.

Of dat de voornaamste zorg is van de heren Trump en Bolton valt echter te betwijfelen.

Em. prof. dr. Marc BOSSUYT (Universiteit Antwerpen) was in 1989 voorzitter van de VN-Commissie mensenrechten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content