Een meerderheid van Amerikanen is tegen, een meerderheid in het parlement is tegen, maar toch is er geen twijfel meer dat de VS het nucleair akkoord met Iran onderschrijven. Tegen dat akkoord wordt vandaag, in aanwezigheid van Donald Trump, in Washington gemanifesteerd.
De columnisten zijn verdeeld, de specialisten zijn verdeeld, de publieke opinie, die een barrage van tv-advertenties ondergaat, vooral advertenties die parlementsleden oproepen om tegen het akkoord te stemmen, is ruim tegen, met volgens één peiling 55 procent tegen bij 25 procent voor. Ongeveer alle Republikeinen, die zich al uitgesproken hebben, zijn tegen (met uitzondering van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell), en enkele Democraten ook.
Procedureslag
Dinsdag werd bekend dat het akkoord in de Senaat minstens 42 Democratische stemmen ter ondersteuning zal krijgen – op een totaal van 100 senatoren. Dat is geen meerderheid, maar het is meer dan een derde (waarbij de president een parlementaire verwerping van het akkoord met zijn veto kan tegenhouden) en voldoende (bij 41 van 100 stemmen) om een langdurige procedureslag tegen eventuele vijandige moties van de Republikeinen in gang te zetten. Dat laatste in de veronderstelling dat 41 van die 42 senatoren bereid zijn zo’n procedureslag in dit geval te ondersteunen. Het is niet glorieus, het is geen meerderheid, maar de gerokken procedure is voor het Witte Huis beter dan een veto. Het akkoord wordt in beide gevallen, gerokken of met veto, door de VS bekrachtigd.
Het parlement moet deze week nog met de behandeling van het akkoord beginnen, en volgens ingewijden die nieuwssite Politico aanhaalt, zouden de Republikeinse senatoren vrijdag met een voorstel tot verwerping van het akkoord op de proppen komen.
Vertraging
Het akkoord, waarover jarenlang werd onderhandeld door de permanente leden van de Veiligheidsraad plus Duitsland, komt er ten gronde op neer dat de capaciteit van Iran om een kernwapen te produceren wordt vertraagd. Iran verbindt zich ertoe geen hooggradig uranium te verrijken, om 97 procent van dat hoogverrijkt uranium dat het land nu bezit te verwijderen, en de rest onder controle te stellen. De productie van plutonium wordt 15 jaar stilgelegd, en de ene plutoniumreactor in Iran wordt ontmanteld. Voor vreedzame doeleinden blijft Iran wel laagverrijkt uranium produceren, maar met minder centrifuges dan nu het geval is.
Tegelijk laat Iran uitvoerige inspecties toe. Voor sommige faciliteiten permanent, met onder meer videocamera’s, voor andere faciliteiten op gemotiveerd verzoek van het Internationaal Atoomgezelschap en met een wachttijd van ten hoogste 24 dagen.
De maatregelen hebben een looptijd van al naargelang 10, 12 of 15 jaar en Iran verbindt zich ertoe het Atoomagentschap op de hoogte te stellen als het nucleaire installaties bouwt.
Deze maatregelen zorgen er volgens de regering Obama voor dat Iran, na afloop van het akkoord, ten snelste binnen het jaar een kernwapen kan produceren.
56 tot 150 miljard dollar
In ruil worden een aantal sancties tegen Iran opgeheven – vanaf het moment dat vastgesteld wordt dat Iran zich aan het akkoord houdt. Dat betekent onder meer dat een aantal bevroren banktegoeden van Iran vrijkomen. Hoeveel die bedragen is een twistpunt. De regering Obama plaatst ze om en bij 56 miljard dollar (50 miljard euro), tegenstanders van het akkoord om en bij 150 miljard dollar.
De sancties gaan in principe terug in voege als Iran de overeenkomst schendt, maar of dat makkelijk te realiseren valt, is de vraag. In tussentijd komt allerlei handel op gang, en kan Iran bijvoorbeeld conventionele wapens kopen.
Maar de krachtlijnen zijn duidelijk: voor Obama komt er een periode van 10-15 jaar waarin Iran geen kernwapens zal hebben. Intussen is er tijd voor politieke veranderingen. Volgens de oppositie geeft men de “grootste wereldsponsor van terrorisme” een cadeau van 150 miljard dollar, waarmee die bijvoorbeeld raketten kan kopen en, later een kernwapen kan bouwen. Of waarmee Iran het regime van Assad in Syrië kan ondersteunen, of Hamas. Voormalige vicepresident Dick Cheney ging dinsdag nog een stap verder. Obama stelt Iran op termijn in staat om de VS met een door een lange afstandsraket gedragen kernwapen aan te vallen. (Cheney werd na die uitspraak uitgejoeld door manifestanten die hem zijn rol in de invasie van Irak ten kwade duidden).
Politieke aardverschuiving?
De politieke verhoudingen worden nog scherper omdat Israël en met name premier Netanyahu, zich zo fel tegen het akkoord heeft uitgesproken, en omdat ook de grote bondgenoot Saudi-Arabië, wars van sussende officiële verklaringen, doodongelukkig is met de toenadering tussen de VS en Iran. Sommige analysten zien in het akkoord, dat Obama als zijn erfenis beschouwt (“Als Iran een kernwapen krijgt, komt dat op mijn rekening”), en dat hij enthousiast blijft verdedigen, ondanks het ontbreken van een parlementaire meerderheid, als een fundamentele verschuiving in het Midden-Oosten, waarbij voor het eerst sinds de val van sjah van Iran de bevoorrechte relatie met Saudi-Arabië ten nadele van Iran niet meer automatisch is gegarandeerd.
Hoe groot de buitenparlementaire oppositie tegen het akkoord is, kan vandaag duidelijk worden, als vanaf 19 uur Belgische tijd gemanifesteerd wordt in Washington. Twee Republikeinse presidentskandidaten, Ted Cruz en Donald Trump, zullen de manifestanten toespreken. De betoging wordt georganiseerd door pro-Israëlgroepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier