Het is maar een stukje in een ingewikkelde puzzel, maar de medewerking die de Amerikaanse autoriteiten verleenden aan de in vitrobevruchting van de echtgenote van een van de Cuban Five, leidde tot een versoepeling in Cuba die dan weer een akkoord over de vrijlating van gevangenen iets minder onmogelijk heeft gemaakt.
Die vrijlating was duidelijk niet de enige of de voornaamste reden van de blijdschap ten huize van Adriana Perez en Gerardo Hernandez, hoofd van de Cuban Five.
Tijdens festiviteiten konden aanwezigen merken dat Perez hoogzwanger is. Ze zou over twee weken bevallen van een dochter. Vrienden, kennissen, en uiteindelijk zijzelf, gaven te kennen dat de zwangerschap speciale diplomatie had vereist.
Hernandez was, als leider van het spionageteam, na een aangevochten proces in de late jaren 90, veroordeeld tot twee keer levenslang. Hij werd schuldig bevonden aan spionage en aan samenzwering tot moord – door zijn informatie, zo oordeelde de rechtbank, konden de Cubaanse autoriteiten een vliegtuig neerhalen dat bootvluchtelingen oppikte. Vier inzittenden kwamen om het leven.
‘Wat een mens doet’
Over de grond van de zaak en over de deugdelijkheid van het proces is er altijd veel betwisting geweest, maar los daarvan was er een echtgenote, Adriana Perez, die haar biologische klok voelde tikken, en die vorig jaar enigszins wanhopig contact opnam met de Amerikaanse senator Patrick Leahy en vooral met diens echtgenote Marcelle. Het echtpaar Leahy streeft al langer naar een dooi in de betrekkingen tussen de landen, en gaat geregeld naar Cuba op bezoek.
De Leahy’s moesten niet nadenken. Ze boden hun hulp aan. Het is, zei de senator hieromtrent, “wat een mens doet”.
Leahy, die in de vroege jaren 90 indruk maakte door Ben & Jerry’s ijskreem uit zijn staat Vermont naar Fidel Castro te sturen (om Fidel ervan te overtuigen dat de verdienstelijke Cubaanse ijskreem niet kan tippen aan die van de gewezen hippies Ben en Jerry), verkreeg van de Amerikaanse overheden, en vervolgens ook nog van de gevangenisoverheid, eerst toestemming en vervolgens assistentie om een kunstmatige inseminatie mogelijk te maken.
Een minder omslachtige procedure was niet haalbaar omdat Perez niet naar de gevangenis mocht komen – volgens de enen omdat de gevangenis dit type van bezoek voor niemand toestaat, volgens anderen omdat Perez ook lid is van de Cubaanse geheime dienst en als dusdanig ongewenst is op Amerikaanse bodem.
Permanent licht
Leahy had zich de voorbije vijf jaar het lot aangetrokken van de Amerikaanse gevangene, Alan Gross, die zwaar was veroordeeld voor het leveren van communicatieapparatuur aan de kleine joodse gemeenschap van Cuba. Diens arrestatie, bij het begin van Obama’s eerste ambtstermijn, had plannen van de president om snel tot een normalisering van de betrekkingen te komen politiek gekelderd.
Gross, intussen 65, werd tijdens zijn gevangenschap suïcidaal: hij werd 23 uur per dag vastgehouden in een piepkleine, permanent verlichte cel, terwijl hij wist dat zijn moeder op sterven lag. Hij vermagerde tientallen kilo’s, verloor zijn tanden. Leahy vreesde dat Gross er een einde aan zou maken, of gewoon zou doodgaan, en dat daarmeee de betrekkingen tussen de landen weer eens voor onbepaalde tijd verzuurd zouden zijn. Blijkbaar kwam er na de spermalevering een lichte verbetering in de omstandigheden die aan Gross werden opgelegd, hij heeft het tot zijn vrijlating overleefd.
Het was een bescheiden begin van dooi, de zwangerschap, de kleine tegenprestatie, eerste tekenen van goodwill, of van afbrekende onwil, waarop verdergebouwd kon worden.
Er was veel meer nodig. Canada bood de onderhandelaars van beide landen een ontmoetingsplaats aan. De paus porde de partijen ondiplomatiek in de rug. De Amerikanen wilden bij de uitruil naast Gross per se ook de nooit bij naam genoemde Cubaanse dubbelspion vrijkrijgen, die misschien ooit de Cuban Five heeft verklikt. Cuba wilde de resterende Cuban Five op zijn bodem hebben alvorens Gross en de onbekende spion mochten vertrekken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier