Verkiezingen: Polen maakt zich op voor ruk naar rechts

De stemlokalen voor de parlementsverkiezingen in Polen zijn zondagmorgen geopend. De om en bij de 30 miljoen kiesgerechtigden mogen hun stem uitbrengen voor de Sejm en de Senaat, de tweede kamer van het parlement. De eerste resultaten worden na de sluiting van de stembussen om 21.00 uur verwacht.

Vanaf maandag wordt het spelletje van de rechts-populistische oppositiepartij Prawo i Sprawiedliwosc (Recht en Rechtvaardigheid, in afgekorte vorm PiS), uitgaande van het spreekwoord belofte maakt schuld, een stuk moeilijker. De partij van Jaroslaw Kaczynski belooft namelijk een belastingverlaging, een verlaging van de pensioensleeftijd, verhoging van het minimumloon, de creatie van 1,2 miljoen arbeidsplaatsen voor jongeren (jonger dan 35) en een verhoging van het kindergeld. En, niet te vergeten natuurlijk, een Polen voor de Polen.

Peilingen

De peilingen geven de rechts-populistische oppositiepartij PiS een voorsprong van minstens tien procentpunt op de neoliberale centrumpartij Burgerplatform (Platforma Obywatelska, PO) die de burger na acht jaar regeringspluche nog weinig bekoort. Maar wat af te wachten valt is of PiS een meerderheid van de zetels binnenhaalt, dan wel dat ze op andere partijen zijn aangewezen om aan de macht te komen.

Enige vraag – tenzij de peilingen de bal weer eens flink mis hebben geslagen – is of de PiS het alleen kan dan wel dat zij nog een handje geholpen moet worden. In dat laatste geval wordt het toch weer boeiend: zowat alle andere partijen zouden dan kunnen samenhokken om Polen een tweede Kaczynski-tijdperk te besparen.

Ruzie met Donald Tusk

Van 2005 tot 2007 stond Kaczynski aan het hoofd van een coalitie met het PO, maar moest hij na ruzie binnen de alliantie de plaats ruimen voor de inmiddels naar Brussel verhuisde, toenmalig PO-leider Donald Tusk. Destijds was Kaczynski’s tweelingsbroer Lech, die later bij een vliegtuigongeval in Smolensk omkwam, president. Nu is dat, met Andrzej Duda, een man naar Jaroslaws keuze.

In ware kampioenenstijl roepen de PiS-aanhangers op verkiezingsmeetings voluit ‘Damy rade! ‘ (Zal’t gaan ja) ter ondersteuning van Kaczynski en diens kandidate voor het premierschap, Beata Szydlo. Ook de verkiezingsleus van Recht en Rechtvaardigheid komt bekend voor: “wij of de chaos”. Het PiS-programma is al vastgelegd in een blauw dossier met het opschrift ‘100 Dagen’ dat Szydlo overal met gepaste trots meesleurt.

Het gevaar van de kleine partijen

De zogenaamde kleine partijen kunnen zondag echter roet in het eten gooien. De rechts-populisten hopen de kaap van 230 zetels in het 460 zetels tellende parlement, de Diet, te kunnen ronden om van niemand afhankelijk te zijn. Dat zal vooral afhangen van hoeveel van die kleintjes de verkiezingsdrempel, vijf procent voor partijen en acht voor allianties, halen.

In de peilingen zweeft zowel de coalitie Verenigd Links (onder leiding van de feministe Barbara Nowacka), de uit het nirwana opgedoken antisysteempartij van rocker Pawel Kukiz, de neoliberale partij Nowoczesna (Modern) van Europarlementslid Janusz Korwin-Mikke als de Boerenpartij PSL in die voor de PiS ongewenste zone.

Terugkeer van Kaczynski vermijden

Als de partij van Kaczynski het niet alleen mag doen, gaan waarnemers er van uit dat zij ofwel de partij van Kukiz ofwel PSL aan boord hijst. In het uiterste geval valt PiS zelf uit de boot, als een bonte verzameling van rechts en links de handen in elkaar slaat met PO om, als hoogste betrachting, de terugkeer van Kaczynski te vermijden.

Daar hebben heel wat partijen zo hun reden(en) voor, want de regeerperiode van Jaroslaw (2005-2007) kan enkel maar, zowel op binnenlands vlak als het buitenlandbeleid, als desastreus worden bestempeld. Met het met de katholieke kerk bevriende Recht en Rechtvaardigheid, vrezen anderen, zal de abortuswet nog strenger gemaakt worden, wordt In-Vitrofertilasatie nog meer aan banden gelegd en komt in het onderwijs het godsdienstonderwijs – de “catechismus” – weer uitgebreid aan bod. Aftredend premier Ewa Kopacz (PO) spiegelde de Polen dan ook het spookbeeld voor van een terugkeer naar de “confessionele republiek”, waar staat en religie hand in hand gaan. (Belga/NSK)