Bijna een halve eeuw kon de Beierse CSU (Christlich-Soziale Union) met een absolute meerderheid regeren. De verkiezingen van nu zondag zullen volgens prognoses een einde maken aan die alleenheerschappij. Heeft de partij de rechts-radicale AfD te veel achterna gehold?
Identiteit, migratie, Leitkultur. Ook aan de top van de Beierse CSU was men er tot voor kort van overtuigd dat het de thema’s zijn waarmee je vandaag verkiezingen wint.
Het geloof in de wervende kracht van deze thema’s sprak onder meer uit het veelbesproken Kreuzerlass-decreet, waardoor sinds 1 juni 2018 in ieder Beiers overheidsgebouw een kruisbeeld moet hangen. Het ‘kruisdecreet’ kwam er op initiatief van minister-president Markus Söder (CSU) en had volgens hem als doel de Beierse identiteit en cultuur steviger uit te dragen.
Maar of Söder er veel zieltjes mee heeft gewonnen? Op het decreet kwam vooral veel kritiek, overigens niet het minst vanuit de katholieke kerk. Zo verweet de voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie Söder dat hij met zijn kruisdecreet vooral ‘onrust en onenigheid’ had gezaaid. Scherpe kritiek kwam er ook van de hulpbisschop van München, die opmerkte dat het kruis geen Beiers symbool is, ‘en al helemaal geen verkiezingslogo’. In Der Spiegel vertelde een hulppriester onlangs dat het decreet een van de redenen was waarom hij de CSU de rug had toegekeerd. Zijn stem zou voortaan gaan naar de Grünen, de partij die het in de peilingen wél erg goed doet.
Zijn kritiek op het migratiebeleid van Merkel lijkt CSU-voorzitter Seehofer zuur te zullen opbreken.
Markus Söder is niet de enige binnen de CSU die zich – de hete adem van de rechts-radicale AfD in de nek – nadrukkelijk profileert op thema’s als identiteit en migratie. Op dezelfde golf surft ook Horst Seehofer, behalve minister van Binnenlandse Zaken ook nog altijd voorzitter van de CSU. Al ruim drie jaar lang neemt hij expliciet afstand van het migratiebeleid van bondskanselier Angela Merkel. Tot twee keer toe leidde zijn balorigheid tot een regeringscrisis en telkens kwam Seehofer minstens zo beschadigd uit de strijd als Merkel zelf. Een opiniepeiling van drie maanden geleden legde bloot dat Merkel zelfs in Beieren geliefder is dan Seehofer en Söder. Seehofer ziet de bui kennelijk al hangen. Hij heeft naar eigen zeggen ‘al zes maanden niets meer met de Beierse politiek te maken’. Omgekeerd legde Söder de verantwoordelijkheid voor de slechte peilingen bij de ’tegenwind uit Berlijn’.
Waar loopt het mis bij de CSU? De Beierse Süddeutsche Zeitung publiceerde onlangs een opmerkelijke analyse van Hans Maier, politicoloog op leeftijd en voormalig CSU-minister. ‘De CSU heeft de erfenis van Franz Josef Strauss verraden’, schreef Maier. De politicoloog bracht in herinnering dat Strauss, voorzitter van de CSU van 1961 tot 1988, een bruggenbouwer was, zowel binnen Europa als binnen de partij en haar kartelpartner, de CDU. Scherpe interne tegenstellingen waren er ook in zijn tijd, maar ze werden, zo schrijft Maier, door Strauss vakkundig met elkaar verzoend. Niet in de polarisering maar in de verzoening ligt volgens Maier ook de redding van de CSU. Maier ziet een partij die vandaag verdeeld is in een gematigd kamp, met onder meer Manfred Weber, en een meer polariserend kamp, met onder meer Seehofer. Om die twee kampen te verzoenen moet ‘het eerste kamp wat meer lawaai maken’, schreef Maier, ‘en het tweede kamp zich veel terughoudender opstellen’.
Gloeilamp
De analyse van Hans Maier zou wel eens de juiste kunnen zijn. De strategie om de AfD op het eigen terrein te bekampen, lijkt volgens de laatste peilingen in elk geval geen vruchten af te werpen. Integendeel zelfs. Volgens die peilingen zou de CSU ‘slechts’ 35 procent overhouden, een daling van bijna 13 procent tegenover de vorige verkiezingen. De AfD doet het met 10 procent niet onaardig, maar lijkt in eerder beperkte mate van dat forse verlies te profiteren. Als er zich zondag in Beieren een revolutie zou voltrekken, dan zou die groen kunnen kleuren. Met een score van 18 procent zouden de Grünen hun resultaat verdubbelen en met ruime voorsprong de tweede partij van Beieren worden.
De Duitse groenen doen het vandaag in nog wel meer deelstaten opvallend goed. Maar de trend zet zich bijzonder uitgesproken door in het tot voor kort conservatieve bastion Beieren. Ongetwijfeld heeft dat ook te maken met het charisma van covoorzitster en lijsttrekker Katharina Schulze. De jonge politica werd vorige week nog verkozen tot de beste redenaar in deze verkiezingsstrijd. ‘Om een gloeilamp zo te doen stralen als Katharina Schulze, heb je meerdere windparken nodig’, noteerde de Süddeutsche in een recente reportage. Volgens de krant wordt de partij vandaag gedragen door een tomeloos enthousiasme. Al wordt dat enthousiasme ook wel wat getemperd door de gedachte aan wat er na de stembusslag moet gebeuren. Als de peilingen kloppen, kunnen de groenen enkel een deelstaatregering vormen met de CSU. In Beieren ligt zo’n coalitie niet veel minder gevoelig dan in Antwerpen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
