In Jordanië wordt met enig ongeloof gereageerd op de berichten dat Islamitische Staat de veroordeelde terroriste Sajida al-Rishawi (44) wil vrijkrijgen in ruil voor de Jordaanse piloot en eventueel een Japanse gijzelaar. Jordanië heeft volgens eigen specialisten wel 60 gevangenen die interessanter zouden zijn.
Donderdag bij valavond is een ultimatum, het tweede deze week, afgelopen, dat IS aan de Jordaanse en Japanse autoriteiten had gesteld.
Eerst wou men voor de Japanse gijzelaar Kenji Goto geld, 100 miljoen dollar. Vorige zaterdag veranderde de eis, en werd een ultimatum gesteld. De Jordaanse piloot, Moaz al-Kasasbeh, die eind december boven IS-gebied was neergestort, zou geëxecuteerd worden als niet binnen 24 uur Sajida al-Rishawi op vrije voeten werd gesteld. Het ultimatum werd, in een nieuwe audioboodschap die door Kenji Goto werd voorgelezen, verlengd. Maar ook dat nieuwe ultimatum is intussen verstreken. Jordanië is het in beginsel eens met de ruil, maar wil eerst teken dat de piloot wel degelijk nog in leven is.
‘Grijze muis’
De vraag in Jordanië is, volgens een reportage in The New York Times en volgens een verslag in The National, een krant uit de Emiraten, waarom Islamitische Staat de geldeis heeft laten varen (al is het mogelijk dat er geheime onderhandelingen over losgeld gaande zijn) en in de plaats kwam aanzetten met de vrijlating van deze gevangene.
Al-Rishawi was in november 2005 betrokken bij een gecoördineerde aanslag, opgezet door de Iraakse tak van Al-Qaeda, tegen drie hotels in de Jordaanse hoofdstad Amman. Bij die aanslagen kwamen minstens 57 mensen om het leven.
Zijzelf en haar kersverse echtgenoot zouden zich opblazen tijdens een huwelijksfeest in het Radisson-hotel. Ze geraakten binnen met de smoes dat ze als Irakezen graag eens zouden meemaken hoe men in Jordanië een huwelijk viert. De echtgenoot ging op een tafel staan, ogenschijnlijk om te dansen, maar in werkelijkheid om met zijn bomgordel maximaal schade aan te richten. Bij Al-Rishawi faalde de ontsteking. Ze probeerde, zo verklaarde ze later, drie keer, maar zonder resultaat. Na de actie van haar echtgenoot liep ze weg uit het hotel en vond onderdak bij een kennis. Die vond naar eigen zeggen haar bomgordel onder het bed en gaf haar aan bij de politie.
Al-Rishawi, die haar betrokkenheid toegaf, en in de aanloop naar haar proces werd gefilmd met bomgordel om, werd in 2006 terdoodveroordeeld. Jordanië had op dat moment een moratorium op de uitvoering van de doodstraf. Dat moratorium liep vorige maand af.
Sinds haar proces, aldus de in terrorisme gespecialiseerde Jordaanse journaliste Linda Maieah, die in The New York Times aan het woord komt, heeft niemand naar haar gevraagd, niet Al-Qaeda, niet IS, zelfs haar eigen stam niet. En ook bij het begin van de onderhandelingen tussen IS en Jordanië was er geen sprake van haar. Ze toonde geen berouw voor haar actie, maar ze toonde evenmin ideologische bevlogenheid, ze is een beetje een grijze figuur, die met niemand praat, en ook in de gevangenis isolatie verkiest. ‘De enige reden dat ze bij de aanslag betrokken werd, was omdat een echtpaar meer kans had om tot de bruiloft toegelaten te worden. Als IS haar echt had gewild, zou men al eerder haar vrijlating hebben geëist.’ En dus blijft de vraag: ‘Waarom Sajida?’. En: ‘Waarom nu?’
Voor het proces had ze aan haar ondervragers geantwoord dat ze uit wraak had gehandeld. Zijzelf werkte als ongeletterde groenteverkoopster, en was ook in Irak op de achtergrond gebleven, maar haar omgeving werd prominent binnen Al-Qaeda. Haar eerste echtgenoot, lid van Al-Qaeda, kwam in 2003-04 bij gevechten in Fallujah om het leven. In diezelfde periode werden ook 3 broers door het Amerikaanse leger gedood. De oudste broer,Thamir was op het moment van zijn overlijden door Al-Qaeda-topman Al-Zarqawi aangesteld tot emir van de Anbar provincie.
‘Zuster Sajida’
Er is niet echt een verklaring, maar er wordt over gespeculeerd dat IS de erfenis in de verf willen zetten, en de gemeenschappelijke wortels met de huidige rivalen van Al-Qaeda. Men wil, in die hypothese, wellicht van Sajida al-Rishawi een heldin, een icoon, van de zaak maken, ‘zuster Sajida’. Ze levert een link met Al-Zarqawi, die binnen IS nog altijd in hoog aanzien staat. Ze is een van de eerste vrouwelijke zelfmoordterroristen. Van de andere kant: in Jordaanse gevangenissen zitten prominente leden van Al-Zarqawi’s kerngroep. Zoals zijn rechterhand, Ziad al-Karbouli, die wellicht de drievoudige aanslag in Amman hielp plannen, en die ook terdoodveroordeeld is. Waarom hij niet?
Sajida al-Rishawi is een gevangene die weinig weerstand opwekt. Zelfs de bruidegom die haar toeliet tot zijn feest is niet tegen de ruil gekant, ook al verloor hij zijn vader bij de bomaanslag, en verloor zijn echtgenote haar beide ouders. Als men garanties heeft dat de piloot gezond kan terugkeren, ‘ondersteunen wij de ruil’, zo liet hij weten.
Als de ruil niet doorgaat, zo noteert The National op basis van een Jordaanse terrorismedeskundige, of als de piloot om het leven wordt gebracht, zal Sajida waarschijnlijk snel geëxecuteerd worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier