Over enkele uren, om 3 uur Belgische tijd, gaan de Democratische presidentskandidaten Bernie Sanders en Hillary Clinton in debat op tv-zender MSNBC. Sanders ligt fors aan de leiding voor de verkiezing in de staat New Hampshire, en Clinton probeert een inhaalbeweging in te zetten.
Het is een raar fenomeen, die Amerikaanse voorverkiezingscycli. Acht dagen nadat in de staat Iowa werd gestemd, wordt dinsdag in New Hampshire gekozen. De bewoners van New Hampshire, die Iowa zijn eerste plaats in de presidentiële chronologie betwisten, hebben de neiging om het tegendeel te doen. Toen Obama in 2008 won in Iowa, koos New Hampshire voor Hillary Clinton. De staat is in vele opzichten anders dan Iowa, weliswaar even wit, maar minder zichtbaar christelijk, meer excentriek, meer libertair, met als motto ‘Live Free or Die’, het equivalent van ‘liever rechtop sterven dan liggend leven’. De staat grenst bovendien aan Vermont, waar Bernie Sanders al enkele tientallen jaren als onafhankelijke verkozen wordt.
Na het vreemde gelijkspel in Iowa – de Des Moines Register probeert nog altijd te achterhalen hoeveel munten er zijn opgegooid, men zit nu aan de schatting ‘zeker 12’, met wellicht evenveel winst en verlies voor elke kandidaat – is in New Hampshire duidelijk Bernie Sanders de favoriet. Hij haalde in peilingen tot 27 procent voorsprong op Hillary Clinton en houdt daar na Iowa, in alweer nieuwe peilingen, nog ruim meer dan 20 procent van over.
Het debat van vannacht, langer als een mogelijkheid aangekondigd, werd pas eerder deze week een realiteit. Dit wordt het eerste Democratisch debat in tijden dat niet in een verloren uurtje van een weekend staat geprogrammeerd. Volgens de Sanders-aanhang, die nogal gelooft dat het partijapparaat probeert Clinton te bevoordelen, is de programmering op een goed tijdstip een poging om Clinton alsnog een duwtje te geven.
‘Dromer’ – ‘pion van Wall Street’
De lijnen zijn duidelijk. Clinton voert campagne met realisme, haalbaarheid, kleine stappen om ergens te geraken, het verderzetten van wat Obama in gang heeft gezet – waarbij niet wordt nagelaten te stellen dat Sanders geen mogelijkheid heeft om zijn programma te realiseren, zelfs als hij tot president verkozen zou worden. Kijk hoeveel problemen de huidige president had om een verwaterde Obamacare door het parlement te krijgen, hoor je Clintonaanhaners vermelden. Hoe zouden de veel radicalere voorstellen van Bernie, diens ‘politieke revolutie’, dan wel een meerderheid in Huis en Senaat kunnen krijgen? Clinton zelf hoor je dingen zeggen als: ‘er zit heel veel waardevols in de voorstellen van Bernie’. Er volgt dan telkens een maar, die zich laat samenvatten als: hij is een dromer, die wordt nooit wat.
Aan de kant van Sanders hoor je dan weer dat met Clinton voor status quo gekozen wordt verkozen zal worden, en dat zij op geen enkele manier de woede van het volk vertegenwoordigt. Woensdag, tijdens een town hallbijeenkomst, legde ze uit dat ze 675.000 dollar had aanvaard van Goldman Sachs voor drie lezingen. “Dat boden ze mij aan, dus… Weet je, elke minister van Buitenlandse Zaken die ik ken, heeft dit gedaan”.
Sanders blijft maar hameren op haar link met Wall Street, en zij blijft maar moeite hebben om die uit te leggen (in een van de debatten haalde ze er de vernielingen van 11 september bij, om te verklaren waarom ze een zo innige band heeft met de beurswereld).
Nostalgie naar meer racistische tijden?
In New Hampshire speelt een ander cruciaal element in de Amerikaanse verkiezingen nog niet, en dat is kleur. Maar eind deze maand, met de voorverkiezing in South Carolina, komt dat in het centrum van de belangstelling. Clinton scoort aanhoudend veel beter bij zwarten en latino’s. Volgens een peiling uit januari is het verschil huizenbreed: 71 procent voor Clinton tegen 21 voor Sanders.
Charles Bow, de (zwarte) commentator van The New York Times, die het cijfer citeert, noemt enkele redenen waarom de minderheden meer voelen voor de geleidelijkheid van Clinton dan voor de revolutie van Bernie. De voornaamste reden is te vinden in Sanders’ gelijkspel-toespraak in Iowa. “Wat de Amerikanen begrijpen”, zei hij voor zijn juichende toehoerders, “is dat dit land gebaseerd was en is op billijkheid”. Het is nu niet langer billijk, en dus moet er die politieke revolutie komen.
Dat idee van een land gebaseerd op billijkheid is misschien iets wat in de wereld van witte Amerikanen aanwezig is, schrijft Bow, maar het is zeker in strijd met de ervaring van minderheden. Als Sanders Roosevelt (jaren 30 en 40) zijn favoriete president noemt, of goedkeurend verwijst naar de belastingvoeten onder president Eisenhower (jaren 50), lijkt hij nostalgisch naar perioden die verre van glorieus waren voor minderheden, perioden die voor hen juist stukken onbillijker waren dan het heden.
Sanders zal dat niet ontkennen, maar in de brede stroken van een campagne, heeft hij voor dat element nog geen overtuigende plaats gevonden.
Het debat start om 3 uur vannacht op zender MSNBC. Volg het hier live.
Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier