Bijna zestig jaar na zijn dood zorgen de antisemitische pamfletten van Louis-Ferdinand Céline weer voor ophef in Frankrijk.
‘Als ik niet gedwongen was om m’n kostje te verdienen, ik zou alles vernietigen (…). Ik heb te veel kwaad gesticht.’ Dat schreef Louis-Ferdinand Céline in 1952 in een voorwoord bij een heruitgave van zijn beste roman, Voyage au bout de la nuit uit 1932. Of daaruit mag worden afgeleid dat Céline spijt had van enkele latere, felle antisemitische teksten is niet zeker. Voyage au bout de la nuit is een van de belangrijkste Franse romans van de twintigste eeuw. Voor de drie vreselijke antisemitische pamfletten die Céline tussen 1937 en 1941 publiceerde, werd hij na de oorlog veroordeeld. Hij vluchtte, kreeg vrij snel amnestie en keerde in 1951 naar Frankrijk terug.
Céline heeft zich tijdens zijn leven altijd verzet tegen een heruitgave van zijn pamfletten.
Maar bijna zestig jaar na zijn dood in 1961 zorgt hij opnieuw voor polemiek. Dat komt omdat de zeer gerespecteerde uitgeverij Gallimard het plan heeft opgevat om de drie pamfletten voor het eerst sinds WO II weer uit te geven in Frankrijk – ze werden eerder in 2012 in Canada al gebundeld. Céline heeft zich daar tijdens zijn leven altijd tegen verzet. Dat deed ook altijd zijn ondertussen stokoude weduwe, maar die liet zich nu toch ompraten.
Niet alleen Joodse verenigingen hebben vragen bij het initiatief van Gallimard. De uitgever kreeg ook een brief van de Franse regering, die wil dat de publicatie ten minste omstandig en door verschillende experts van een historisch kader en historische kritiek wordt voorzien.
Veel Joodse verenigingen zouden daarmee kunnen leven, maar niet Serge Klarsfeld. De bekende advocaat en nazi-jager dreigt met juridische actie. Céline is volgens hem mede verantwoordelijk voor de deportatie van en de moord op tienduizenden Franse Joden.
Gallimard lijkt het alsnog te willen houden bij een meer literaire omkadering van de teksten. De krant Le Monde vindt dat te weinig. Er is ook kritiek op de bemoeienis van de Franse regering. Frankrijk reageerde vorig jaar minder scherp, toen een uitgever Mein Kampf van Adolf Hitler zelf herdrukte – in dat geval, het moet gezegd: voorzien van een stevig historisch kader.
Het blijft een moeilijke zaak. Kan een overheid deze publicatie laten passeren, als ze tegelijk de komiek Dieudonné voor de rechter brengt voor zijn ontegensprekelijk zeer laakbare antisemitische teksten? De pamfletten van Céline circuleren overigens ook integraal op het internet. Vanzelfsprekend zonder historische kritiek of achtergrond.
