Rudi Rotthier

Tussen Che Guevara en Donald Trump: de ‘ontregelende’ paus bezoekt Cuba en VS

Vandaag begint Paus Franciscus aan een 8-daagse reis door Cuba en de VS. De paus, die met zijn uitspraak ‘wie ben ik om te oordelen?’ plaats lijkt te bieden aan mensen die al lang geen heil meer zagen in de kerk, brengt niet alleen Raul Castro of conservatieve Amerikaanse katholieken in verwarring.

Elke zaterdag brengt Rudi Rotthier, onze correspondent in Canada en de VS, u met een boeiend achtergrondverhaal een unieke inkijk in de stad of streek waar hij op dat moment resideert.

Tijden veranderen. Als de paus gelijk heeft, en zoals hij suggereerde ook atheïsten in de hemel kunnen komen, zal een potentieel postuum verbaasde revolutionaire held Che Guevara misschien gadeslaan hoe op de schoon geschrobde Plaats van de Revolutie in Havana zondag een pauselijke mis wordt opgedragen. Er worden om en bij 300.000 Cubanen verwacht.

Het podium voor die mis, met altaar en een uit de kluiten gewassen Jezus, staat al enkele dagen klaar, en raakt bijna aan het monument met de gigantische beeltenis van Che. Op dat monument wordt in onmiskenbare letters de eindoverwinning van de revolutie voorspeld (Hasta la Victoria Siempre). Wat verder, maar nog altijd op het plein, hangt, merkte Der Spiegel op, een nog veel grotere afbeelding van Jezus, met de oproep: “Komt nader tot mij”.

Ter herinnering: Guevara zei ooit dat hij Christus, als hij die hem in de weg stond, zou “verpulveren als een worm”; of: “Ik ben het tegenovergestelde van Christus: ik vecht voor wat ik geloof, en probeer de andere dood achter te laten, zodat ik niet aan het kruis of waar dan ook genageld word”.

En hoe de tijden veranderen. Niet dat het een gemakkelijke oefening is. Ze wordt vergeleken met een dans of met een schaakwedstrijd. Cuba laat de kerk grotere vrijheid dan tevoren. Maar in ruil past de kerk op haar tellen, en blijft naar buiten vrij slaafs. Zo zei kardinaal Jaime Lucas Ortega y Alamino volgens The New York Times onlangs dat hij “geen weet heeft van politieke gevangenen in Cuba”. Toen dissidenten hem vervolgens een lijst met namen van gevangenen wilden overhandigden, weigerde hij die lijst aan te nemen en dreigde hij er zelfs mee de dissidenten te laten verwijderen. Maar, schrijft dan weer Der Spiegel, achter de schermen heeft hij geijverd voor de vrijlating van een aantal dissidenten, en zijn er mede door zijn toedoen 52 vrijgelaten. Dat is de dans. De woorden van het lied blijven hetzelfde, zei iemand over elk van de twee danspartners, maar de muziek verandert.

Raul Castro en de paus, twee jezuieten in het Vaticaan
Raul Castro en de paus, twee jezuieten in het Vaticaan© REUTERS

De paus speelde een essentiële rol in de normalisering van diplomatieke betrekkingen tussen de VS en Cuba. Dat wordt, schrijven buitenlandse journalisten, in Cuba geapprecieerd, zowel door de leiding als door de bevolking. De toenadering tussen Cuba en de kerk was al eerder begonnen, maar deze paus heeft een boodschap die linkser is, of in elk geval linkser lijkt, dan die van zijn voorgangers. De paus, zegt men, ziet voordelen aan wat het revolutionaire Cuba creëerde, en nadelen aan het kapitalisme. Hij wil het oude niet helemaal weg ten voordele van de vrije markt. Er wordt soms geopperd dat de kerk het instituut kan zijn dat als buffer dient tussen de oude leer en een kapitalistische vloedgolf.

Paus Franciscus kan blijkbaar overtuigend argumenteren. Het bracht de Cubaanse leider Raul Castro, zoals zijn broer Fidel opgeleid bij de jezuïeten, maar na de revolutie actief in het bestrijden van de kerk, in mei tot deze merkwaardige woorden: “Ik heb mijn adviseurs gezegd dat ik al de toespraken van de paus lees. Als de paus op deze manier blijft praten, zal ik vroeg of laat opnieuw beginnen te bidden en zal ik terugkeren naar de katholieke kerk – en dat zeg ik niet als grap”. Ik ben in zekere zin een jezuiet gebleven, zei hij ook nog.

De Cubaanse kerk speelt het slim. Ze onthoudt zich grotendeels van politiek commentaar, en krijgt voet aan de grond met ‘goede werken’, zoals het inrichten van soepkeukens en voedselbedeling voor verpauperde Cubanen. Het is niet meteen het beeld dat een socialistisch land naar buiten wil brengen, mensen in de rij voor een gratis broodje, maar de voedselacties kennen een groeiend succes. Een ooit gediscrediteerd en officieel verguisd instituut wint aan aanhang.

Afwachten of en hoe de paus, die graag meer dan een beetje subversief is, mensenrechten en religieuze vrijheid ter sprake brengt als hij de menigte op het Plein van de Revolutie toespreekt, terwijl die andere Argentijn, Che, in stilte de eindoverwinning van de revolutie blijft voorspellen. Vraag is ook of hij dissidenten zal ontmoeten.

Ondertussen in de VS

Is er in Cuba, blijkens internationale verslaggevers, voornamelijk enthousiasme over het pauselijk bezoek, dan is dat in de VS, waar Franciscus op dinsdag landt, enigszins anders.

Ja, tijdschriften brengen speciale nummers uit over de 78-jarige kerkvorst. Ja, er zijn enthousiaste gelovigen, vooral ter linkerzijde. Komiek Stephen Colbert heeft het over Pope Hope. Het boulevardblad People doet uit de doeken hoe de paus te veel pasta eet en de tango danst. Het blad noemt hem “een charmante rebel”. Fabrikanten hebben “pauspoppen” verspreid.

Een beeltenis van de paus in New York, en bezoekers met een pauspop
Een beeltenis van de paus in New York, en bezoekers met een pauspop© REUTERS

Maar die charmante rebel, alom geprezen voor de manier waarop hij in het Vaticaan een sobere levensstijl omarmde, zal in de VS een verdeelde kerk aantreffen. Volgens The New Yorker hebben 32 miljoen Amerikanen die katholiek “geboren zijn” de kerk verlaten. Anders gezegd, en misschien nog meer spectaculair, 52 procent van degenen die in een katholiek midden zijn opgegroeid, noemen zich niet langer katholiek. De uittocht is onder meer het gevolg van de seksschandalen in de kerk, maar ook van de ’toondove’ leiding, die geen voeling heeft met problemen van alledag, en die vanuit een ivoren toren katholieken de les spelt, onder meer omtrent wat er hoort te gebeuren in “de pelviszone”.

De Amerikaanse kerk, die ooit voornamelijk op Ierse katholieken steunde, en wier leden ooit in meerderheid Democratisch stemden, heeft de voorbije decennia, en onder de voorbije pausen, een ommezwaai gekend.

Die kerk, dan toch de basis en de nonnen, werd te progressief bevonden door het Vaticaan, en pausen reageerden daarop door hoofdzakelijk doctrinaire, traditionele bisschoppen te benoemen.

Dat gebeurde op een moment dat het ineens ook klikte het tussen de Republikeinen en het Vaticaan.

Want: Amerika was kapitalistisch, het Sovjetblok was communistisch, en de paus was eerder anticommunistisch dan antikapitalistisch. Ronald Reagan en paus Johannes Paulus II konden zich gezamenlijk verblijden over de val van de muur, over de val van het communisme. Ze zagen bevrijdingstheologie allebei als een te bestrijden gevaar.

De Amerikaanse kerkleiding werd voor een groot stuk niet zozeer “minder antikapitalistisch” dan wel pro-kapitalistisch. Er ontstonden instituten, gefinancierd met geld van de Koch-broers, of van de olie-industrie, waar de compatibiliteit tussen katholicisme en kapitalisme uit de doeken wordt gedaan. Kerkleiders werden vrij onomwonden pro-Republikeins. Ze weigerden de communie aan Democraten, of dreigen daarmee, zoals gebeurde met de toenmalige presidentskandidaat en huidige minister van Buitenlandse Zaken John Kerry, of met huidig vicepresident Joe Biden. Het kon volgens de kerkleiding niet dat ze als katholieken voorstander waren van gelegaliseerde abortus en alsnog ter communie gingen.

Recenter leidde de bisschop in San Francisco, de meest homovriendelijke stad in de VS, een katholieke campagne tegen het homohuwelijk, samen met onder meer de Tea Party.

Radicale feministen

Met de huidige paus lijkt aan dit bondgenootschap tussen kerk en Republikeinen een einde te kunnen komen. Hij is voor de toenadering met Cuba (heeft ze zelf helpen organiseren), tegen de Republikeinen in. Hij is voorstander van het nucleair akkoord met Iran, ook weer tegen de Republikeinen in, en hij zette in april een punt achter een symbooldossier voor de Amerikaanse kerk: twee jaar eerder dan gepland beëindigde hij een onderzoek tegen een grote groep Amerikaanse nonnen. Dat onderzoek was onder zijn voorgangers Benedictus gestart en moest uitmaken of, ruw samengevat, de Amerikaanse kloosterzusters al te gortig propaganda maakten voor “radicaal feministische theorieën”, of ze die theorieën zelf aanhingen, en ondertussen vergaten abortus af te keuren of te bestrijden. De paus haalde vier vertegenwoordigers van de onderzochte groepen naar Rome, kondigde aan dat het onderzoek was afgelopen, en bedankte hen van harte voor het goede werk dat ze deden.

Het oorspronkelijke onderzoek had de zusters niet van idee doen veranderen, ze bleven kritisch over de kerkleiding, en over de tweedeplansrol voor vrouwen in de kerk, maar sinds het onderzoek voelden ze zich toch enigszins monddood. Die schrik om zich uit te spreken is sinds april grotendeels weer verdwenen.

De conservatieve katholieken in de VS zijn niet blij met wat ze zien. De conservatieve kerkleiders, van wie sommigen de paus hielpen verkiezen, in de veronderstelling dat hij “een van hen” was, hebben het vooral moeilijk met de aanhoudende uitspraken van de paus over “ongebreideld kapitalisme” en zijn uitspraken over milieu, in de op 16 juni gepubliceerde encycliek Laudato Si.

Duivelsdrek

In juli bracht de paus die twee favoriete thema’s ter sprake in een toespraak in Bolivia.

Hij gebruikte een citaat van Basilius van Caesarea, een vierde eeuwse kerkvader en bisschop, waarin de liefde voor geld vergeleken werd met duivelsdrek.

“Er lijkt niet veel tijd meer te zijn, broeders en zusters. We scheuren mekaar nog niet aan stukken, maar we vernielen onze gemeenschappelijke thuis. Vandaag vertelt de wetenschappelijke wereld wat de armen ons al lang vertelden: dat er schade, misschien onomkeerbare schade, wordt toegebracht aan het ecosysteem. De aarde, heelder volkeren en individuen, worden brutaal bestraft. En achter al deze pijn zit de stank van wat Basilius van Caesarea ‘de duivelsdrek’ noemde. Er heerst een ongebreideld streven naar geld. De dienst van het gemene goed wordt opgeheven. Eens kapitaal een idool wordt dat menselijke beslissingen bepaalt, eens geldzucht de voorrang krijgt over het hele socio-economische systeem, vernietigt het de samenleving, veroordeelt het mannen en vrouwen tot slavernij. Het vernietigt broederschap, het stelt volkeren tegenover elkaar en, zoals we duidelijk zien, het brengt zelfs ons gemeenschappelijk huis in gevaar”.

Paus Franciscus, in zijn vliegtuig, in gesprek met journalisten
Paus Franciscus, in zijn vliegtuig, in gesprek met journalisten© REUTERS

Hij had het in dezelfde toespraak ook over “een subtiele dictatuur”.

Vooral sinds de milieu-encycliek wordt in de VS de vraag steeds vaker gesteld: hoe links is paus? Of nog een stap verder, in een omslagtitel van Newsweek: “Is de paus katholiek?”

In minder subtiele middens, zoals bij Fox News of in de radioshow van Rush Limbaugh, wordt de paus kortweg een communist genoemd.

Wat dan weer, volgens The New York Times, bijlange niet klopt.

In Buenos Aires bekritiseerde Franciscus het marxisme, en meer in het bijzonder priesters die gewelddadige klassenstrijd probeerden te verzoenen met de katholieke leer. Later gaf hij scherpe kritiek op het neoliberale geloof dat de markteconomie een universele kuur was voor het leed van de armen”.

De krant laat Guzman Carriquiry Lecour aan het woord, een hoge kerkelijke ambtenaar en langdurige vriend van de paus: “Hij staat heel kritisch tegenover ideologie omdat ideologieën afkomstig zijn van intellectuelen en politici die de harten van de mensen willen manipuleren. Voor hem hebben ideologieën het effect dat ze de werkelijkheid verbergen en in diskrediet brengen”.

Hoe links hij is, is kwestie van interpretatie, maar hij is in ieder geval afwijkend genoeg om de rechtse kerkkaders in de VS zorgen te baren.

Een tijdlang, en nog altijd, zochten en zoeken rechtse Amerikaanse katholieken een uitleg voor de uitspraken van de paus, probeerden ze die te vergoelijken, te nuanceren, te verduidelijken, “in hun context” te plaatsen.

De favorieten van rechts, Benedictus en Johannes Paulus, hebben zich ook uitgesproken tegen “ongebreideld kapitalisme” en ten voordele van armen en natuur. In het conservatieve weekblad National Review suste Ramesh Ponnuru conservatieve katholieken met die wetenschap. Toen Franciscus zei dat christenen niet verplicht zijn “te kweken als konijnen” veranderde hij de aanpak van de kerk niet inzake anticonceptie, schrijft Ponnuru. Na zijn uitspraken over ongebreideld kapitalisme, gaf de paus zelf toe dat hij niet veel afweet van economie. De paus riep op tot dialoog over de kwestie. Laten we op die uitnodiging ingaan, en pleiten en argumenteren, en voor de rest – een niet zo subtiele katholieke hint – de pauselijke onfeilbaarheid terug haar juiste plaats geven.

En als dat niet helpt, zijn er nog altijd de peilingen. Volgens Ponnuru is Franciscus met 59 procent voorkeur een behoorlijk stuk gezakt onder het cijfer van Johannes Paulus. Hij komt van 76 procent, maar sinds zijn klimaat- en kapitalisme-uitspraken gaat het met zijn populariteit snel bergaf…

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Austin Ruse, de leider van het conservatief katholieke Center for Family and Human Rights Institute, heeft minder geduld dan Ponnuru. “Ik weet nu hoe linkse katholieken zich voelden in de jaren onder Johannes Paulus II en Benedictus”, zegt hij in Rolling Stone. Het instituut van Rose werkt als rechtse lobbygroep bij de VN en probeert onder meer inzake abortus, contraceptie en holebirechten “traditonele” standpunten door te drukken. Maar nu “wordt hij ’s morgens wakker” en vraagt hij zich af “welk standpunt van de paus” hij nu weer zal moeten verdedigen. “Ik denk dat in het begin een heleboel orthodoxe katholieken probeerden uit te leggen wat Franciscus zegde, om zijn verklaringen in context te plaatsen. Maar nu geven ze het op”.

Dat geven van een context heeft nog altijd aanhangers. De paus zei niet dat alle atheïsten in de hemel konden komen, maar alleen atheïsten die niet voor het christendom hadden kunnen kiezen (pech voor Che). Hij zei weliswaar “wie ben ik om te oordelen?” toen hem tijdens een vliegtuigreis werd gevraagd naar homofiele priesters. Hij zei ook dat de kerk niet geobsedeerd moest zijn met “kwesties die verband houden met abortus, het homohuwelijk en het gebruik van contraceptiva”. Maar hij voegde hij eraan toe: “De leer van de kerk is trouwens duidelijk, en ik ben een zoon van de kerk, maar dat betekent niet dat je er de hele tijd over moet praten”.

Er was, er is, met andere woorden, dezelfde uitlaatklep, dezelfde vergelijking als in Cuba: de tekst van het lied blijven dezelfde, en hoogstens verandert de muziek. Echt ten gronde heeft Franciscus volgens de conservatieven nog zo goed als niets verandert, niet aan de organisatie in Rome, en niet aan de leer.

Mededogen, genade

Maar medestanders, onder wie de Duitse kardinaal en theoloog Walter Kasper, vinden wel degelijk dat ook de woorden veranderen, en dat de zinnetjes van de paus, de proefballonnetjes die hij oplaat, wel degelijk betekenis hebben. Kasper probeerde onder de vorige pausen tegengas te geven tegen de heersende doctrine, maar heeft nu helemaal het oor van de nieuwe paus gevonden. Johannes Paulus en Benedictus beschouwden de kerk als “het bolwerk van de cultuur van het leven”, dat ze verdedigden tegen wat ze “de cultuur van de dood” noemden. Bij Franciscus, zegt Kasper in Vanity Fair, staat “mercy” centraal, een term die zowel mededogen, barmhartigheid als genade kan betekenen. “Er is niemand op aarde die geen behoefte heeft aan mededogen/genade en dat is de reden waarom de woorden van Franciscus mensen raken”. Maar de traditionele katholieken vinden de ommezwaai van bolwerk naar plaats van mededogen verkeerd en gevaarlijk. Zij zien mededogen als een element van relativisme, dat op korte termijn de leer onderuit haalt. Als je bijvoorbeeld, zoals de paus verklaarde, de annulering van een huwelijk makkelijker maakt, of begrip toont voor transgenders, creëer je een hellend vlak dat binnen de kortste keren, vrezen ze, leidt naar hippiedom en neopaganisme.

Er is nog een ander verschil, zeggen zijn fans. Er is de kerk die vertrekt van rijkdom, en vanuit die rijkdom armen helpt. En er is de kerk die vanuit armoede solidair wil zijn met armen. De vorige pausen zaten comfortabel in de eerste kerk. Franciscus streeft naar de tweede, zonder dat de overgang meteen makkelijk te realiseren is.

De paus komt naar Amerika op een belangrijk punt in de politieke cyclus, met de strijd om het presidentschap die op kruissnelheid komt. Er zitten 6 katholieken zijn bij de 16 Republikeinse presidentskandidaten (Jeb Bush, Marco Rubio, Chris Christie, Rick Santorum, Bobby Jindal en George Pataki). Er nemen meer katholieke kandidaten deel aan de race dan ooit tevoren.

Die katholieke kandidaten voelden zich door de band meer op hun gemak toen de pausen het nog voornamelijk hadden over condooms, abortus en echtscheidingen.

Deze paus is in zijn uitspraken meer confronterend.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Zoals woensdag nog bleek in het tweede Republikeinse debat, maken de Republikeinse kandidaten aan milieu en de kwalijke kanten van het kapitalistisch systeem niet veel woorden vuil. De meeste katholieke (en andere) Republikeinse kandidaten ontkennen de opwarming van de planeet, of minimaliseren in ieder geval de menselijke component – twee elementen die de paus in zijn encycliek wel heeft weerhouden. Ook staat de paus helemaal anders in het migratiedebat dan de Republikeinse partij, die onder invloed van niet-katholiek Donald Trump, hardvochtiger tegen illegalen te keer gaat dan tevoren.

De paus had oorspronkelijk de bedoeling om de VS via Mexico binnen te komen, kwestie van de route te proberen die de armsten van de armen volgen. Dat plan werd “om logistieke redenen” afgevoerd.

Franciscus als anti-Trump

Tot dusver leidde de tweespalt met de paus tot soms nogal kolderieke pogingen om afstand te creëren. Zo riep Rick Santorum, een man die zijn zeven kinderen toeschrijft aan het feit dat hij zich houdt aan de contraceptieregels van de kerk, de paus na het verschijnen van de milieu-encycliek op “om wetenschap aan de wetenschappers over te laten”. Niet dat hijzelf zich aan die regel houdt, want hij doet voortdurend uitspraken over opwarming van de planeet, vooral om te vertellen dat er geen wetenschappelijke consensus over bestaat. “Politici zijn beter geplaatst om daarover uitspraken te doen”. En: “Er zijn meer dringende problemen” dan de aarde te beschermen.

The Daily Show with Jon Stewart
Get More: Daily Show Full Episodes,The Daily Show on Facebook,Daily Show Video Archive

Men denkt dat de paus wel eens, expliciet of wellicht niet bij naam, zou kunnen verwijzen naar Trump, naar diens anti-illegalenstandpunt, en diens gedweep met geld, ego en roem. Franciscus is al wel de anti-Trump genoemd: hij deed afstand van zijn paleis, hij zoekt bescheidenheid, eet in een cafetaria, stapte over naar een goedkope auto en reist zo mogelijk met het openbaar vervoer (hij reist wel in het pauselijk vliegtuig). Hij vindt dat de zogenaamde illegalen een barometer bieden voor de moraliteit van een samenleving.

De paus zal in New York de VN toespreken, ontmoet de president, en zal, als eerste paus, een toespraak houden voor het gezamenlijk Congres in Washington. Dat laatste doet hij op uitnodiging van de conservatief katholieke Republikeinse leider John Boehner.

Hij zal missen opdragen in onder meer New York, Philadelphia en Washington, en tussendoor armen en gevangenen ontmoeten. Hij zal, omdat hij volgens medewerkers ‘heel toondoof’ is in het Engels (stonatissimo), zijn meeste toespraken in het Spaans houden, en slechts 4 van 18 in het Engels. Ook daar weer valt een knipoog naar Trump te bespeuren, die al enkele keren Jeb Bush verweet dat hij kiezers of interviewers in het Spaans te woord staat.

‘Harten openbreken’

Wordt dit nu achteroverleunen en genieten voor Democraten?

Niet zo snel, waarschuwen kennissen van de paus in de vele (alle) Amerikaanse media die over het bezoek aankondigend schrijven. De paus blijft op bepaalde punten dichter bij Republikeinse standpunten staan dan bij Democratische. Hij is tegen vrouwelijke priesters, tegen abortus, vindt het huwelijk nog altijd iets exclusiefs tussen een man en een vrouw, en is niet tuk op transgenders (in theorie, in de praktijk was er veelbesproken omhelzing met een transgender). Hij heeft zich dan wel verontschuldigd voor het kolonialisme maar in Washington zal hij een 18de eeuwse missionaris, Junipero Serra, heiligverklaren die door native Americans geassocieerd wordt met de beschadiging of vernietiging van hun cultuur.

Een vrouw aan het graf van Junipero Serra, die door de paus heilig verklaard zal worden. Volgens nogal wat native Americans maakte Serra deel uit van een systeem van verdrukking
Een vrouw aan het graf van Junipero Serra, die door de paus heilig verklaard zal worden. Volgens nogal wat native Americans maakte Serra deel uit van een systeem van verdrukking© REUTERS

En los van dat alles: hij houdt ervan te verstoren, te ontregelen. Het is een goed teken als er weerstand is, zei hij aan een interviewer. Hij geeft lucht aan ideeën, soms in schijnbaar geïmproviseerde, en in ieder geval niet officieel voorziene tussenzinnetjes. Hij lacht innemend en ziet wel wat er van komt.

Hij is iemand die iedereen evenredig op de zenuwen wil werken, zegt zuster Simone Campbell, directeur van de progressief katholieke lobbygroep Network. Ze verwijst in een gesprek met Rolling Stone naar haar favoriete passage uit Laudato Si: “Ons doel is niet informatie te vergaren of nieuwsgierigheid te bevredigen, maar om pijnlijk bewust te worden – om wat met de wereld gebeurt om te vormen in ons persoonlijk leed en zo te ontdekken wat ieder eraan kan doen”.

Dat is, zegt ze, het tegenovergestelde van Washington, waar de stellingenoorlog tot impasse leidt. “Dat is een enorme uitdaging, ons openstellen voor de pijn in de wereld. Maar daar gaat het om. En dat is de antithese van onze politiek. De radicaalste politieke actie die de paus Franciscus vraagt, is dat we ons hart laten openbreken. Daarna kun je je niet meer tevreden stellen met business as usual”.

In de wereld van de Amerikaanse politiek is business as usual echter een taaie tegenstrever.

Door Rudi Rotthier vanuit Denver, Colorado, VS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content