Europa geeft in haar eerste richtsnoeren voor de brexitonderhandelingen toe aan Groot-Brittannië, maar zet ook op een aantal gebieden de hakken in het zand. ‘De brexit is al voldoende een straf’.
Als de boedelscheiding tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië voldoende opschiet, dan wil de Unie in een tweede fase van de onderhandelingen ook al gesprekken aanknopen over een handelsakkoord. Die toegeving aan de Britse premier Theresa May staat in de onderhandelingsrichtsnoeren die Europees president Donald Tusk vrijdag heeft gepresenteerd. Een reeks flankerende maatregelen zullen echter minder naar de zin van Downing Street zijn.
Twee dagen nadat May de Brexit-onderhandelingen op gang floot, presenteerde Tusk vrijdag in Malta de ontwerprichtsnoeren die de Europese Unie zou moeten trekken in de onderhandelingen die maximaal twee jaar mogen duren. De Europese staatshoofden en regeringsleiders moeten de richtsnoeren op een bijzondere top op 29 april goedkeuren.
‘We willen niet straffen. Brexit is op zich al genoeg een straf’, zo verklaarde Tusk, die zich schrap zet voor ‘moeilijke, ingewikkelde en soms confronterende onderhandelingen’.
In deze onderhandelingen zal de Europese Unie eendrachtig handelen. Ze zal constructief blijven en streven naar een akkoord. Maar ze zal ook voorbereid zijn mochten de onderhandelingen falen.’
De president bepleit een gefaseerde aanpak. Als er in de eerste fase voldoende vooruitgang wordt geboekt over de rechten van EU-burgers in Groot-Brittannië, de financiële afwikkeling en andere voorwaarden van de boedelscheiding, dan kan in een tweede fase ook gesproken worden over de toekomstige relaties en een handelsakkoord. May pleitte ervoor dat de onderhandelingen over de echtscheiding en de toekomst parallel zouden kunnen lopen. Maar cherry-picking is geen optie. De vier vrijheden – vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal – zijn ‘onverdeelbaar’, aldus de verklaring.
Lees hier het integrale richtsnoer dat Tusk presenteerde.
Maar die toegeving wordt geflankeerd door voorwaarden die minder naar de zin van de Britse regering zullen zijn. Hoedanook, het is quasi uitgesloten dat er tegen 29 maart 2019 een volwaardig Europees-Brits handelsverdrag op tafel ligt, dat de toekomstige relaties tussen het Europese vasteland en het Verenigd Koninkrijk zal regelen. In een eventuele periode zouden de Britten volgens Tusk moeten blijven bijdragen aan de begroting en onderhevig blijven aan de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie.
Dat zou voor de Britse regering een bittere pil zijn. De begrotingsfactuur en de suprematie van de Europese wetten waren samen met immigratie de drijfveren achter de keuze van een nipte meerderheid van de Britse kiezers om de EU te verlaten. “Volgens ons verkeer je in een overgangsperiode nog steeds in een situatie waarin je op een bepaalde manier nog lidstaat bent”, zo legde de Maltese premier Joseph Muscat uit.
Uit de recente brief van May aan Tusk maakten sommige waarnemers ook op dat Downing Street de samenwerking op het vlak van defensie en de strijd tegen terrorisme afhankelijk zou maken van een handelsakkoord, maar die vrees deelde de Pool niet. “Ik ken Theresa May goed genoeg. Daarom sluit ik speculatie uit als zou veiligheidssamenwerking gebruikt worden als pasmunt in de onderhandelingen. Dat moet een misverstand zijn.”
