Trump verscherpt koers tegen Iran, maar stapt niet uit nucleair akkoord
De Amerikaanse president Donald Trump wil een hardere koers tegen Iran varen, maar stapt voorlopig niet uit het nucleair akkoord. In zijn nieuwe strategie moet de ‘agressie’ van Iran beteugeld worden, vooral wat betreft de steun aan het terrorisme, klinkt het in het strategiedocument dat het Witte Huis vrijdag openbaar maakte.
Anders dan aanvankelijk gevreesd stappen de Verenigde Staten voorlopig niet uit de nucleaire deal, die door de vijf vetomachten en Duitsland met Iran in 2015 was overeengekomen. Alle ondertekenaars hadden Trump opgeroepen zich aan het akkoord te houden.
De Republikein moet tegen zondag aan het Congres zeggen of Iran zich aan de voorwaarden van het akkoord houdt. Er wordt rekening mee gehouden dat de president dit weigert te bevestigen. Dan moet het parlement binnen de 60 dagen beslissen of de opgeschorte sancties tegen Teheran weer van kracht worden. Die stap zou erop neerkomen dat de VS uit de Iran-deal stappen.
Het is echter twijfelachtig dat daar in de Senaat een meerderheid voor te vinden is. In het document van het Witte Huis staat dat de overeenkomst strikt moet nageleefd worden. Het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) in Wenen moet zijn recht op inspectie van de Iraanse nucleaire installaties ‘volledig benutten’. De inspecteurs controleren overigens nu al met ongekende strengheid of Teheran zich aan de voorwaarden houdt.
Trumps regering verklaarde vrijdag dat het de bedreigingen van Iran niet langer zal dulden. Het Witte Huis doelt daarmee op het rakettenprogramma van Teheran. Iran had in september nog een middellangeafstandsraket getest. Mogelijk is dat het Congres bijkomende sanctiemogelijkheden tegen Iran in een wet giet. Die kunnen dan in geval van nieuwe raketproeven uitgevaardigd worden.
Trump zoekt met de strategie andermaal een openlijke breuk met de politiek van zijn voorganger Barack Obama. De Iran-deal geldt naast de toenadering tot Cuba als een van de grootste buitenlandse politieke verwezenlijkingen van de Democraat. Gevreesd wordt dat een diplomatieke oplossing in het conflict rond het Noord-Koreaans atoom- en rakettenprogramma aanzienlijk moeilijker wordt, indien de VS zich uit het akkoord met Iran terugtrekken.
Het akkoord werd in juli 2015 door Iran, de vijf vetomachten VS, Rusland, China, Frankrijk en Groot-Brittannië alsook Duitsland bereikt. Daarin ziet Iran af van de ontwikkeling van kernwapens. In ruil hieven de andere landen hun sancties op. Alle betrokkenen -voorlopig ook de VS- hebben bekrachtigd dat Teheran aan het akkoord voldoet.
Trumps regering wijst er al langer op dat het haar bij Iran niet alleen om het nucleair akkoord gaat, maar om de strategische en politieke rol van het land in het conflictgevoelige Midden-Oosten. Iran is een van de grootste regionale machten en een aartsvijand van de Amerikaanse bondgenoten Israël aan de ene en Saoedi-Arabië aan de andere kant.
Washington neemt met de koersverandering ook meteen de Iraanse Revolutionaire Garde (IRGC) op de korrel. Deze paramiliataire elitetroepen staan rechtstreeks onder bevel van de opperste leider van het land, ayatollah Ali Chamenei, die in alle strategische belangen het laatste woord heeft. ‘De garde van de wachters van de islamitische revolutie’ bewaakt en berschermt onder andere de nucleaire installaties. Ze vormen een belangrijk machtscentrum in Iran en tegen hen is een omzetting van nucleair akkoord ondenkbaar.
De Revolutionaire Garde heeft Trump overigens de voorbije dagen gewaarschuwd voor het voeren van een hardere politieke koers. De Iraanse regering blikt met het oog op de toekomst van het akkoord vooral naar steun van de Europese Unie. Belangrijk is dat de Europeanen in geval van nood zich tegen de VS opstellen en de kant van Iran kiezen, zei vicepresident en nucleair hoofd Ali Akbar Salehi.