Trump draagt Neil Gorsuch voor als kandidaat Hooggerechtshof, doordruk van conservatieve voorganger Scalia

Neil Gorsuch © AFP
Rudi Rotthier

Donald Trump heeft Neil Gorsuch (49) voorgedragen voor het Hooggerechtshof. Gorsuch is zowel een fan als een volgeling van de overleden rechter Antonin Scalia, die hij moet vervangen. De Democraten beloven evenwel obstructie rond deze ‘gestolen zetel’.

Toen de aartsconservatieve Antonin Scalia in februari vorig jaar overleed, was Neil Gorsuch op skivakantie. Hij vernam het nieuws tijdens een afdaling, en, meldt de Amerikaanse nieuwszender MSNBC, brak in tranen uit, zodanig dat hij zijn afdaling moest onderbreken.

Hij is nu door Donald Trump voorgedragen om zijn idool te vervangen. Trump roemde tijdens een plechtigheid in het Witte Huis Gorsuch omwille van zijn “buitengewone juridische capaciteiten, een briljante geest, opmerkelijke discipline. Hij heeft de steun van de twee partijen gekregen”. Dat laatste was wensdenken, want op dit ogenblik ziet het er niet naar uit dat de Democraten hun steun zullen geven aan Trumps kandidaat.

Gorsuch heeft herhaaldelijk zijn bewondering voor Scalia uitgesproken. Hij noemde hem dinsdag “een leeuw van de wet”.

Gorsuch is, zoals Scalia, een ‘originalist’ en een ’textualist’. Dat wil zeggen dat voor hem de tekst van de Grondwet en de manier waarop die in de tijd van het ontstaan werd begrepen dominant moeten zijn bij het bespreken van hedendaagse problemen. De eigen context en de politieke gevolgen, de eigen moraliteit, moeten daar ondergeschikt aan zijn.

Gorsuch wordt beschouwd als iemand die op drie kernpunten – abortus, wapendracht en religieuze vrijheid – de conservatieve lijn van Scalia doortrekt. Hij schreef boeken tegen euthanasie. Hij is pro-leven (de Amerikaanse term voor anti-abortus) en pro rechten om wapens te kopen en te dragen. Maar volgens The New York Times heeft hij zich als rechter niet uitdrukkelijk uitgesproken in rechtszaken rond abortus of wapendracht.

Hij oordeelde wel in het voordeel van bedrijfsleiders die religieuze bezwaren rond Obamacare hadden, omdat daarin anticonceptie terugbetaalbaar is. En ook in andere zaken oordeelde hij in het voordeel van mensen die uit religieuze overwegingen uitzonderingen van de wet eisten.

Antonin Scalia tijdens een lezing in 2012
Antonin Scalia tijdens een lezing in 2012© REUTERS

Gorsuch lijkt ook op een andere manier op Scalia. Hij weet zijn besluiten mooi en met gevoel voor humor te verwoorden.

‘Filibusteren’

Gorsich studeerde aan onder meer de universiteiten van Harvard en Oxford, en werd in 2006 – inderdaad met steun uit de twee partijen – aangesteld als rechter in het beroepshof in Denver, Colorado. Gelet op zijn leeftijd kan hij, indien geconfirmeerd, tientallen jaren in functie blijven. Hij is de jongste genomineerde in ruim 25 jaar.

De genomineerde moet geconfirmeerd worden door de Senaat en enkele Democraten hebben al aangekondigd dat ze zullen ‘filibusteren’ en dus de confirmatie zoveel mogelijk zullen dwarsbomen.

Zij vinden dat de Republikeinen, die weigerden de kandidaat van president Obama, de gematigde Merrick Garland, ook maar in overweging te nemen, zo een benoeming die rechtmatig aan de vorige president toekwam, “gestolen” hebben

In een filibuster heeft de meerderheidspartij in de Senaat 60 van de 100 stemmen nodig om de impasse te doorbreken. De Republikeinen hebben er 52.

Het alternatief is “de nucleaire optie”, waarbij de Senaatsleiding beslist dat in het landsbelang een gewone meerderheid volstaat.

Terwijl Donald Trump de kandidaat voorstelde, manifesteerden honderden, volgens sommigen duizenden kiezers voor privéwoningen van Democratische verkozenen. In Washington werd voor het Hooggerechtshof betoogd. Boodschap van de manifestanten aan de Democratische verkozenen: geef op dit punt geen meter toe.

Tegen ‘activistische rechters’

“Ik heb altijd gedacht dat de benoeming van een rechter bij het Hooggerechtshof de belangrijkste beslissing is die een Amerikaanse president kan nemen, na de beslissingen over de defensie”, zei Trump dinsdag, daarmee een stelling herhalend die nogal ingeburgerd is in de VS: alleen oorlog en vrede zijn belangrijker voor een president dan de benoemingen voor het Hooggerechtshof.

Het Hooggerechtshof moet voor balans zorgen met de wetgevende en de uitvoerende macht. Het legt die andere machten aan banden. In het verleden heeft het Hooggerechtshof vaak progressiever geoordeeld dan president of wetgevers. De opheffing van rassenscheiding in scholen, het recht op abortus, gelijke huwelijksrechten voor alle mensen, werden stuk voor stuk voor en door het Hooggerechtshof bedongen.

Vandaar dat conservatieven van “activistische rechters” al vele jaren een favoriet doelwit hebben gemaakt. Rechters als Scalia probeerden het hof op een meer conservatieve lijn te zetten.

De benoeming van Gorsuch zal geen schokkende verandering brengen in het Hooggerechtshof, aangezien hij wellicht niet conservatiever is dan de overleden Scalia. Met hem zouden de oude verhoudingen bevestigd worden, met een quasi-evenwicht tussen links en rechts. Vanaf de volgende vervanging kan de machtsverhouding in het Hooggerechtshof wel veranderen. Onder Trump zal dat – heeft hij beloofd – een verandering in conservatieve richting betekenen. Dan kan bijvoorbeeld het recht op abortus in het geding komen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content