Een uitgebreide tijdlijn van de crisis in Oekraïne. Van de onafhankelijkheid in 1991 over de Oranjerevolutie tot de Krimcrisis. Het verhaal van een geopolitiek speelveld.
– 24 augustus 1991: Oekraïne roept de onafhankelijkheid uit. Op 26 december heft de Sovjet-Unie zichzelf op en wordt Oekraïne volledig onafhankelijk. Leonid Kravtsjoek is de eerste president. In het oosten van het land woont een grote Russische minderheid, in het westen is de bevolking Oekraïens.
– Februari 2010: Viktor Janoekovitsj wint de presidentsverkiezingen tegen zijn belangrijkste tegenstander, premier Joelia Timosjenko. Later dat jaar verliest zij een vertrouwensstemming in het parlement, waarna Janoekovitsj bondgenoot Mykola Azarov aanstelt als eerste minister.
– Oktober 2011: Timosjenko belandt in de cel. Ze is schuldig bevonden aan misbruik van haar macht bij het sluiten van gascontracten met Rusland.
– Oktober 2012: De Partij van de Regio’s van Janoekovitsj wint de parlementsverkiezingen met een derde van de stemmen. De Vaderlandspartij van Timosjenko is tweede met een kwart van de stemmen. Dan volgen de partij Oedar (Slag, red.) van Vitali Klitsjko, de communistische partij en de nationalistische Vrijheidspartij van Arsenij Jatsenjoek.
– 21 november 2013: President Janoekovitsj schort de voorbereidingen van een toenaderingsakkoord met de Europese Unie op, vermoedelijk onder Russische druk. Een Europese voorwaarde van het akkoord was dat Timosjenko naar het buitenland zou mogen afreizen voor medische verzorging, waar het parlement niet mee instemt. De beslissing lokt massale protesten uit.
– 8 december 2013: Honderdduizend(en) Oekraïners, met oppositieleden Vitali Klitsjko en Arsenij Jatsenjoek, verzamelen zich op de Maidan of het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. Het gaat om een van de grootste protestbewegingen van de voorbije jaren. De manifestanten eisen het ontslag van Janoekovitsj en nieuwe verkiezingen.
– 15 december 2013: Eurocommissaris voor Uitbreiding Stefan Füle kondigt aan dat de EU de werkzaamheden rond het associatieverdrag met Oekraïne opschort, door een gebrek aan duidelijk engagement van Janoekovitsj om dat verdrag alsnog te tekenen. Kiev deelt diezelfde dag nog mee de onderhandelingen met de EU te willen voortzetten. In de Oekraïense hoofdstad manifesteren intussen zowel voor- als tegenstanders van de regering.
– 17 december 2013: Rusland gooit Oekraïne een economische reddingsboei toe in de vorm van een lening van 15 miljard dollar en lagere gasprijzen. Volgens premier Azarov heeft dat akkoord Oekraïne van het bankroet gered.
– 16 januari 2014: Het door de regeringspartij gedomineerde Oekraïense parlement, de Verhovna Rada, keurt verregaande maatregelen tegen betogers goed. De oppositie rond Klitsjko en Timosjenko heeft zware kritiek op de antibetogingswet. Op zondag 19 januari raken betogers en politie met elkaar slaags bij een massale manifestatie tegen de repressieve wetten in Kiev. Daarbij vallen 200 gewonden, zowel manifestanten als agenten.
Januari 2014: De eerste doden vallen bij de protesten
– 22 januari 2014: Voor het eerst vallen er doden bij de protesten. Volgens de oppositie gaat het om zeven dodelijke slachtoffers, de autoriteiten tellen twee manifestanten die bij de rellen door schotwonden zijn omgekomen. Een derde activist wordt de dag erna dood teruggevonden in een bos, nadat hij een week eerder zou ontvoerd zijn. Het geweld lokt internationale verontwaardiging uit.
– 25 januari 2014: Janoekovitsj biedt oppositieleiders Klitsjko en Jatsenjoek aan om de regering te leiden. Azarov en zijn regering zullen aftreden als ze op het aanbod ingaan. De oppositie wijst het voorstel echter af.
– 28 januari 2014: Premier Azarov biedt zijn ontslag aan voor een ‘vreedzame oplossing van het conflict’. Janoekovitsj aanvaardt zijn ontslag. Het Oekraïense parlement schrapt dezelfde dag ook de omstreden antiprotestwet.
– 29 januari 2014: Het parlement neemt een amnestiewet aan voor de betogers die tijdens de rellen zijn opgepakt, op voorwaarde dat de manifestanten de door hen bezette regeringsgebouwen verlaten. De oppositie verwerpt de voorwaarden. Russisch president Vladimir Poetin verklaart het eerder toegekende miljardenkrediet in te houden tot Oekraïne een nieuwe regering heeft.
– 16 februari 2014: Opposanten verlaten het stadhuis van Kiev, dat ze al sinds 1 december hadden bezet. Dat was een van de voorwaarden voor de amnestiewet voor de 234 opgepakte manifestanten, die eerder zijn vrijgelaten maar nog een straf riskeren. Een dag later gaat de amnestie van kracht.
– 18 februari 2014: Bij zware straatrellen in Kiev komen 18 mensen om, onder wie 7 agenten. De dag erna zet de oproerpolitie een nieuwe aanval in op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. Volgens de autoriteiten loopt de dodentol later op tot 28. Ook elders in het land breekt geweld uit. Op 19 februari 2014 bereiken de oppositie en Janoekovitsj een wapenstilstand.
– 20 februari 2014: Ondanks de wapenstilstand breken op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev nieuwe, zware rellen uit. Het gaat om het grootste geweld sinds het begin van het conflict. In 48 uur tijd vallen zeker 77 doden, volgens cijfers van het Oekraïense ministerie van Gezondheid. Er zijn videobeelden van sluipschutters in uniform die op de betogers schieten. Ook de politie meldt beschoten te worden. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radoslaw Sikorski en zijn Franse en Duitse collega’s Laurent Fabius en Frank-Walter Steinmeier spreken Janoekovitsj in Kiev omtrent een deal met de oppositie.
Oppositie en Janioekovitsj sluiten deal over vervroegde verkiezingen en overgangsregering
– 21 februari 2014: De oppositieleiders en Janoekovitsj tekenen een deal om vervroegde verkiezingen te houden en een overgangsregering te installeren. Die avond melden verschillende media dat Janoekovitsj Kiev heeft verlaten en met enkele getrouwen naar Charkiv is getrokken.
– 22 februari 2014: Timosjenko komt vrij en trekt naar Kiev. Het parlement zet Janoekovitsj af en decreteert presidentsverkiezingen op 25 mei. Op 23 februari stelt de Verhovna Rada haar voorzitter Oleksander Toertsjinov dan aan tot interim-president. Op 24 februari wordt een arrestatiebevel tegen Janoekovitsj uitgevaardigd.
Rellen breken uit op Krim
– 26 februari 2014: De oproerpolitie Berkoet wordt ontbonden, want wordt verantwoordelijk gehouden voor de dood van manifestanten. Op de Krim komt het tot rellen tussen voor- en tegenstanders van een toenadering tot Rusland. Russen vormen de meerderheid van de bevolking op het schiereiland en willen nauwere banden met Moskou. De Krim-Tataren, die tijdens de heerschappij van Jozef Stalin waren gedeporteerd maar na de val van de Sovjet-Unie waren teruggekeerd, manifesteren dan weer tegen een afsplitsing van de autonome Oekraïense republiek. Rusland heeft grote belangen op de Krim, want in Sevastopol heeft de Russische Zwarte Zeevloot haar thuishaven.
– 27 februari 2014: Het parlement kiest Jatsenjoek tot premier. De nieuwe machthebbers komen ook tot een akkoord over een regeringscoalitie. In Simferopol op de Krim bezetten onbekenden de regeringsgebouwen. De Russische vlag wappert boven de gebouwen.
Janoekovitsj houdt persconferentie: ‘Ik ben legitieme president’
– 28 februari 2014: Janoekovitsj houdt in Rusland een persconferentie en beklemtoont de legitieme president te zijn. Hij kant zich wel tegen de opdeling van Oekraïne en een militaire interventie in zijn land. Klitsjko meldt dat hij het bij de presidentsverkiezingen tegen Timosjenko zal moeten opnemen. Op de Krim ontstaat de vrees voor een Russische militaire interventie door het optreden van soldaten zonder uiterlijke kentekens.
Barack Obama en Vladimir Poetin komen tegenover elkaar te staan
– 1 maart 2014: De situatie op de Krim wordt steeds dreigender. Het Russische parlement keurt de inzet van Russische soldaten in Oekraïne goed. Daarop brengt de Oekraïense president ad interim Toertsjinov zijn troepen in staat van paraatheid. De Amerikaanse president Barack Obama belt met Poetin en vraagt hem zijn troepen terug te trekken. Poetin zegt dat Rusland het recht heeft haar belangen en die van de Russischtaligen in Oekraïne te verdedigen.
– 2 maart 2014: Het hoofd van de Oekraïense marine, admiraal Denis Berezovski, kondigt aan trouw te zweren aan de pro-Russische autoriteiten op de Krim. De secretaris-generaal van de Navo, Anders Fogh Rasmussen, heeft Rusland opgeroepen om zijn leger niet in te zetten in Oekraïne. Hij noemde de acties van Rusland in Oekraïne ‘een bedreiging voor de vrede en veiligheid in Europa’.
– 3 maart 2014: De Europese Unie dreigt met sancties tegen Rusland als Moskou geen stappen zou zetten voor de ‘de-escalatie’ van het conflict in Oekraïne. Volgens de Europese buitenlandministers heeft Rusland de nationale soevereiniteit en de integriteit van het grondgebied geschonden ‘met een daad van agressie’. Intussen blijven volgens de Oekraïense grenswacht Russische soldaten ontschepen op de Krim.
– 4 maart 2014: Poetin beklemtoont dat Janoekovitsj de legitieme president van Oekraïne is. Hij stelt ook er niet aan te denken de Krim te annexeren. De Russische gasreus Gazprom kondigt aan dat Rusland vanaf april stopt met de goedkopere gasprijzen voor Oekraïne. Rusland gaat in op de uitnodiging van Rasmussen voor een uitzonderlijke NAVO-Rusland Raad (NRR) op 5 maart.
VS en Rusland voor eerst rechtstreeks in gesprek
– 5 maart 2014: Voor het eerst zullen de VS en Rusland rechtstreeks met elkaar de situatie bespreken. Ministers van Buitenlandse Zaken John Kerry en Sergej Lavrov houden gesprekken in Parijs.
(Belga)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier