Syrische oorlog vernietigt kunstpatrimonium

© Reuters
Ludo Bekkers
Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

In Le Monde klaagt Véronique Grandpierre, kunsthistorica gespecialiseerd in Mesopotamië, de ravages aan die de burgeroorlog in Syrië tot nu toe heeft aangericht.

Al in 2003 werd de publieke opinie via camerabeelden geconfronteerd met het leegroven van het museum van Bagdad en de vernietiging van de beroemde Leeuw van Shaduppum, nu Tell Harmal in een vroegere Sumerische site.

Vandaag is het niet anders. Uiteraard gaat de zorg van het Westen allereerst naar de ontelbare slachtoffers van de strijd in het Nabije Oosten, naar de kaalslag van hun woningen, de desorganisatie van de maatschappij, aan de opkomende epidemieën en de wanhopige pogingen van de humanitaire organisaties die in wanhoop trachten te helpen waar het mogelijk is.

Dat de zorg om het archeologisch patrimonium in deze omstandigheden niet op de eerste plaats komt is vanzelfsprekend. Maar men mag ook niet vergeten dat Syrië ook een land is met een uitzonderlijke culturele rijkdom : Ebla, nu Tell Mardikhs, op de Westelijke oever van de Eufraat, waar destijds een bibliotheek met zowat 20.000 kleitabletten werd gevonden daterend uit de derde eeuw v.Christus en die de studie van het oude schrift hebben mogelijk gemaakt. Mari, nu Tell Harriri, met het opgegraven paleis van koning Zimri-Lim uit de tweede eeuw v. Christus met een oppervlakte van twee en een halve hectare.

Wereldpatrimonium met rode stip

In de hoofdstad Damascus bevindt zich één van de mooiste moskeeën in de wereld gebouwd in 715, die als voorbeeld diende voor veel andere moskeeën in het Oosten en ook in Spanje.

Al die plaatsen en nog vele anderen staan geregistreerd als wereldpatrimonium bij de UNESCO maar, sedert 20 juni, met een rode stip, ook als wereldpatrimonium in gevaar. Men heeft op televisiebeelden kunnen zien welke schade er nu al is toegebracht in Aleppo waar gevochten werd tot in de moskeeën, in Palmyra waar de façade van de beroemde tempel van Bél door granaten werd beschadigd.

Het is uiteraard niet zo dat de strijd om de macht uitgevochten wordt met het opzet het cultureel patrimonium te vernietigen. Dat zou nogal barbaars zijn. Maar zonder respect voor de waarde en betekenis van de historische gebouwen worden ze wel gebruikt als plaatsen om zich te verschansen of als uitvalbasis.

Minaretten als uitkijkpost

Gevechtswagens staan strategisch opgesteld aan de citadel van Palmyra en snipers staan op de top van de tempel van Bél van waarop ze de weg die de Eufraat verbindt met de Middellandse zee onder vuur houden. In bepaalde steden worden de minaretten van de moskeeën gebruikt als uitkijkposten en zijn dan ook doelwit nummer één. Dat is nota bene het geval voor de grote moskee van Aleppo. De minaret is 45 meter hoog en het gebouw is wereldwijd beroemd om zijn architecturale.kwaliteit. De façade ervan is verdeeld in vier registers gescheiden door inscripties in het oud Arabisch. Ze werd in maart jongstleden tot een puinhoop herleid.

De vernielingen en ook de diefstallen op onbewaakte sites zullen pas ophouden na de gevechten. Dat de Syrische overheden zich wel bewust zijn van de noodzaak om de waardevolle schatten uit Damascus en Aleppo te beschermen werd duidelijk toen ze die liet overbrengen naar de kluizen van de centrale bank.

Op het hele grondgebied waren er 38 musea. Een twaalftal ervan hebben al ernstige schade opgelopen. In dat van Doura Europos werden deuren en vensters uitgerukt zodat zon en regen er vrij spel hebben, in dat van Qala’at Ja’abar werden archeologische vondsten van onschatbare waarde geroofd, over dat van Homs weet men niets. Georganiseerde bendes voeren clandestiene rooftochten uit op sites die archeologisch nog moeten geregistreerd worden. Byzantijnse steden zoals Al-Bara worden steen voor steen afgebroken. En luchtfoto’s van Apamea tonen dat rond de fameuze Romeinse colonnade een verwoest maanlandschap is ontstaan.

Een groot deel van de Syrische geschiedenis is onder onze ogen aan het verdwijnen, zegt Véronique Grandpierre. Het is ook onze geschiedenis.

Ludo Bekkers

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content