Ludo Bekkers

Stedelijk Museum Amsterdam onthoofd

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

De voorbije week werd officieel bekend dat Ann Goldstein (Los Angeles, 1957) haar functie als directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam per 1 december neerlegt. Het is één jaar vroeger dan gepland.

Ze was in dienst sedert 2010 en verklaarde dat haar werk er op zit. Het sluitstuk daarvan was uiteraard de opening van het totaal vernieuwde museum, eerder dit jaar wat haar tussentijds veel hoofdbrekens en kritiek heeft gekost.

In Nederland was het zeker anders werken dan in Los Angeles waar ze 25 jaar aan de slag was, eerst als bibliothecaresse en later als conservator. Er is dan ook heel wat kritiek geweest op haar beleid, zowel in Amsterdam, op zich al een moeilijke stad, als elders in de Nederlandse museumwereld.

Voordien stond er nooit een buitenlander aan het hoofd van, dank zij de eerste directeur Willem Sandberg, een van de beste musea voor hedendaagse kunst in Europa. Haar voorgangers Eddy deWilde, Wim Beeren en Rudi Fuchs promoveerden vanuit andere Nederlandse musea en kenden het reilen en zeilen van de Nederlandse maatschappij en de artistieke wereld. Maar dat belette niet dat ook zij de nodige Amsterdamse kritiek over hun hoofd kregen zowel van de zogenaamde kunstfanaten als van de gemeentelijke bestuurders.

Maar post factum is dan toch maar gebleken dat ieder van deze kritieken niet steekhoudend was en dat het Stedelijk zijn internationale positie alleen maar versterkt werd. Wie, als specialist, dit museum niet in zijn reisprogramma had gepland was niet bij de zaak.

Toen, bij de jongste vacature voor het directeurschap, ook internationaal werd gezocht was dat een teken des tijds, de mondialisering. Ook in andere sectoren dan die van de cultuur zoals in de bedrijfswereld, was en is het de bon ton om zo breed mogelijk te zoeken naar captains die nieuwe inzichten kunnen inbrengen. Kijk maar naar de recente machtsoverdracht bij Bekaert waar Bert de Graeve als CEO opgevolgd wordt door de Brit Matthew Taylor.

Binnen die internationalisering van onze samenleving paste dus de benoeming van Ann Goldstein perfect. Het gemeentebestuur van Amsterdam wilde het Stedelijk weer op het internationale forum hijsen en daarvoor was blijkbaar toen geen valabele Nederlandse kandidaat te vinden. Maar Goldstein kwam aan het roer toen de verbouwing van het museum in de steigers stond en het was in eerste instantie haar taak om die tot een goed einde te brengen.

De vele problemen die zich ondertussen stelden heeft zij weten op te lossen maar ondertussen moest ze zich ook als museumdirecteur waar maken. En dat betekende de staf leiden, tentoonstellingsprogramma’s voor de toekomst klaarstomen en de financiële balans in evenwicht houden.

Indrukwekkend programma

Haar relatie met de gemeente Amsterdam, eigenaar van de collectie en het gebouw, was blijkbaar niet van de beste en uit die hoek werd haar verweten dat ze enigszins wereldvreemd was en te vaak uithuizig. Ook haar manier van publiek optreden, discreet en niet conform aan de Nederlandse artistieke zeden werd haar kwalijk genomen.

Al met al, ze werd niet op handen gedragen wat niet belet dat ze voor de komende maanden en jaren een indrukwekkend programma voor exposities heeft weten op te zetten, dankzij haar internationale contacten.

De Mike Kelley tentoonstelling oogstte veel succes en wordt overgenomen door het Centre Pompidou in Parijs, het MOMA in New York en het MOCA in Los Angeles, haar vroegere werkgever. I

n Oktober opent een veelbelovende expositie van het oeuvre van Malevitsj in co-productie met Tate Modern en de Fondation Beyeler in Basel. Dat bewijst dat de internationale museumwereld haar wél apprecieerde en het Stedelijk nu opnieuw als een volwaardige partner beschouwd wordt Dat was jaren niet zo.

Wat ook voor haar pleit is dat ze heel actief opkwam voor kunst en kunstenaars in een periode dat het door de harde bezuinigingstaal van de politiek niet meer zo evident was. Ze zorgde er ook voor dat, toen de normale werking van haar museum plat lag door de verbouwingen, lezingen, debatten en performances een plaats kregen in Amsterdam vaak in samenwerking met o.m. het instituut voor hedendaagse kunst De Appel tot het Concertgebouw.

De Belgische An Demeester die De Appel al geruime tijd leidt zegt dat Goldstein het Stedelijk een smoel heeft gegeven. Ook die andere Belg Chris Dercom, directeur van Tate Modern en Rein Wolfs, directeur van de Bindeskunsthalle in Bonn zijn vol lof over haar en Wolfs getuigt dat haat kracht ligt in het snel kunnen oplossen van een probleem te vinden is via haar internationaal netwerk.

‘Krantenpagina’s vol over rock- en andere festivals tijdens de zomermaanden maar nauwelijks nieuws over cultuur met een grote C.’

Ludo Bekkers

Het Stedelijk, zegt hij, was internationaal van de kaart verdwenen maar hoort er nu weer helemaal bij. Kortom ze heeft haar tegen- en medestanders. En laten we, als buitenstaanders, eerlijk zijn : het was geen sinecure om als buitenlandse een museum over te nemen dat, tijdens haar regentschap gesloten bleef, in moeilijke omstandigheden een nieuwbouw (die ook al omstreden was) te begeleiden en naar voren te treden als een museumdirecteur zonder zichtbare verzameling.

Wim Pijbes, de directeur van het ook verbouwde Rijksmuseum, en dus haar buurman aan het Museumplein, weet voldoende wat het betekent om met officiële instanties een bouwwerf te bestieren en tegelijk een collectie naar een nieuwe presentatie in verbouwde zalen te verhuizen.

In een prachtige reeks informatieve documentaires van de VPRO-omroep heeft heel Nederland kunnen vaststellen hoe zenuwslopend in zo’n geval de taak van een conservator kan zijn. Hij liet zich ontvallen : Laten we eerlijk zijn, het Stedelijk is op een fantastische manier heropend en bovendien was het publiek erg enthousiast. Sinds de heropening kwamen er 755.000 bezoekers, een record op minder dan één jaar.

Museumproblematiek is wél relevant

De uitstap van Ann Goldstein heeft in ons land vrijwel geen aandacht gekregen. Ten onrechte want dat betekent dat geoordeeld werd dat museumproblematiek niet relevant is. Ook in Vlaanderen en in Wallonië werden en worden musea ge- en verbouwd, vinden wissels van curatoren en conservatoren plaats maar die beroeren de mensen niet.

Krantenpagina’s vol over rock- en andere festivals tijdens de zomermaanden maar nauwelijks nieuws over cultuur met een grote C. En nochtans, om terug te komen op het Stedelijk, de opvolging van Ann Goldstein wordt verwacht medio 2014. De raad van toezicht stelt nu een profiel op voor de aanstaande nieuwe artistieke directeur. Om inzicht te krijgen in dat profiel wordt er advies ingewonnen bij andere musea, galeries, kunstkenners en, merkwaardig, journalisten. Pas daarna wordt er gezocht naar kandidaten.

Ook in zo’n geval kan men in België een lesje leren. Speculaties of zo je wil, gokken zijn nu al aan de gang. Leidinggevende figuren uit Haus der Künste (München), Tate Modern (Londen) Kunsthalle Zürich; Kunsthalle Basel Whitechapel Gallery (Londen) en Reina Sofia (Madrid) gaan over de tong En ook Bart de Baere (MuHKA, Antwerpen) die al genoemd werd voor het aantreden van Goldstein.

Ludo Bekkers

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content