Sjoemelspeeches en transfers: politieke crisis in Niedersachsen

CEO van Volkswagen Matthias Müller en minister-president Stephan Weil © Reuters
Kamiel Vermeylen

In de Duitse deelstaat Niedersachsen krijgt minister-president Stephan Weil de wind van voren nadat hij een regeringsverklaring aan onder invloed van Volkswagen aanpaste. Bovendien speelde hij vrijdag zijn meerderheid in het parlement kwijt nadat een parlementslid de overstap maakte van Die Grünen naar de CDU.

Poppenkast in de Duitse deelstaat Niedersachsen, waar Minister-President Stephan Weil (SPD) onder zware druk staat. Niet alleen ligt de sociaaldemocraat onder vuur omwille van zijn betrokkenheid bij het dieselschandaal dat in Duitsland de gemoederen beroert, ook zijn rood-groene coalitie verloor vorige week de meerderheid nadat groeneElke Twesten overstapte naar de christendemocratische CDU. Weil heeft ondertussen al nieuwe deelstaatverkiezingen uitgeroepen op 15 oktober.

Sjoemelsoftware en kartelvorming

Weil krijgt wind van voren omdat hij een maar al te goede relatie zou onderhouden met de autosector. Die krijgt het in Duitsland al een tijdlang te verduren, omdat ze dieper dan ooit verwikkeld is in het zogenaamde Abgasskanal. In 2015 geraakte bekend dat autoconstructuur Volkswagen met sjoemelsoftware er jarenlang in is geslaagd om de uitstootnormen bij tests in laboratoria te omzeilen.

Onlangs bleek bovendien uit onderzoek van het Duitse weekblad Der Spiegel dat de grote Duitse autoconstructeurs waaronder BMW, Volkswagen, Audi, Mercedes en Porsche al sinds de jaren negentig tal van onderlingen illegale afspraken maakte. Die afspraken werden overlegd in een zestigtal werkgroepen en behelsden technische kwesties, marktstrategiën, prijsafspraken, maar ook de installatie van sjoemelsoftware.

Aanvankelijk bleef de autosector in Duitsland redelijk buiten schot, aangezien er maar liefst 800.000 Duitsers rechtstreeks en onrechtsstreeks bij de wagenindustrie betrokken zijn. Zelf de groene minister-president van Baden-WürttembergWinfried Kretschmanngelooft naar eigen zeggen nog steeds in het potentieel van de dieselwagen, al moet Kretschmann rekening houden met de vele autofabrieken in zijn deelstaat. Toch zijn hoe langer hoe meer zijn Duitse politici het erover eens dat sancties tegen een van de sleutelindustrieën de enige gepaste maatregel is voor een schandaal van zulke omvang. Die is zo groot –Der Spiegele noemde de affaire het grootste kartel Duitsland ooit heeft gekend – dat het voor onmogelijk wordt geacht dat de politiek al die tijd van niets wist.

De toenmalige CEO van Volkswagen Martin Winterkorn stapte al op en wordt in Aken gerechtelijk vervolgd. Bovendien ziet het er ook naar uit dat Rupert Stadler, topman van Audi, in de nabije toekomst tegen gerechtelijke vervolging aankijkt. Daarnaast is ook huidig topman van VolkswagenMatthias Müller allerminst onbesproken, aangezien hij voordien aan het hoofd stond van het betrokken Porsche. Maar ook de rol van minister-president van deelstaat Niedersachsen blijft niet onbesproken. Stephan Weil zit sinds zijn aanstelling op 19 februari 2013 in de Raad van Toezicht bij Volkswagen, aangezien Niedersachsen de grootste aandeelhouder is van Volkswagen.

Nadat in de Verenigde Staten bekend werd dat Volkswagen al geruime tijd en op grote schaal fraudeerde met de uitstootnormen heeft het bedrijf er op initiatief alles aan gedaan om compromitterende documenten te verbergen. De torenhoge boete van 22 miljard dollar die de autobouwer in de VS heeft gekregen loopt net zo hoog op omdat het gerecht heeft tegengewerkt en bewust valse informatie heeft ingeleverd.

Sjoemelspeech?

Volgens critici moet Weil als lid van de Raad van Toezicht van deze praktijken weet hebben gehad. Daarnaast titeldeBild enkele dagen geleden dat hij een kritische passages in de regeringsverklaring van 2015 had aangepast op vraag van Volkswagen. Weils bureau ontkende de aantijgingen en publiceerde prompt de oorpsronkelijke proefversie. Daaruit bleek echter dat er aan de kern van de tekst nauwelijks was gesleuteld en de meeste voorstellen van Volkswagen werden genegeerd. Wel liet Weil op aanbeveling van Volkswagen de bedrijfsnaam weg in een kritische opmerking over de sjoemelsoftware. Maar het feit dat Weil überhaupt een aanpassing toeliet, doet de wenkbrauwen fronsen over de nauwe band die politici met het bedrijfsleven onderhouden. Eerder schreef Knack al over de hoge bonussen en de verwevenheid tussen politiek en het bedrijfsleven bij onze Oosterburen.

Reden genoeg om zijn ontslag te eisen, menen de concullega’s van Weil. Secretaris-generaal van de Beierse CSU eist het ontslag van minister-president, omdat ‘diens geloofwaardigheid is verdwenen’. Ook de fractievoorzitter van de Union, de coalitie tussen CDU en CSU, in het Duitse parlement Michaël-Grosse Brömer wil dan weer dat de SPD de minister-president in Hannover op straat zet. De SPD reageert laconiek en doet de aantijgingen af als opportunistische verkiezingspropaganda.

Politieke transfer en nieuwe verkiezingen

Of Weil als gevolg van het schandaal zal moeten aftreden, is koffiedik kijken. Maar of hij nog lang minister-president blijft, is erg onzeker. Terwijl Weil nog volop onder vuur lag over zijn rol bij Volkswagen, besliste afgelopen vrijdag lid van Die Grünen Elke Twesten plotsklaps om de overstap te maken naar de christendomcratische CDU.

Op zich is een politieke transfer geen enorm belangrijk nieuws in de Duitse politiek, ware het niet dat de rood-groene coalitie in Niedersachsen slechts een meerderheid had van een zetel. Die is ze bijgevolg kwijt, waardoor ze nu met een verlamde minderheidsregering moet besturen.

De SPD en de Groenen verwijten de CDU dat ze bewust de bestaande coalitie heeft doen imploderen door Twesten met een verleidelijk en immoreel aanbod te paaien. De CDU ziet in de overstap van Twesten dan weer het bewijs dat de rood-groene coalitie compleet spaak loopt. De waarheid ligt waarschijnlijk in het midden, aangezien Twesten ook politiek gekrenkt was omdat ze bij de volgende deelstaatverkiezingen geen goede positie op de lijst had kunnen bemachtigen. Bij haar verklaring zei ze dat ze al langer hoopt op een zwart-groene coalitie, iets wat ze ook bij haar partij had kunnen bewerkstelligen.

De regeringscrisis in Niedersachsen vormt een nieuw hoofdstuk naar aanleiding van de bondsdagverkiezingen in september. De SPD kreeg tijdens de afgelopen deelstaatverkiezingen telkens klappen van de CDU van Bondskanselier Angela Merkel. De oppositiepartijen in Niedersachsen, de FDP en de CDU, eisen dat de huidige coalitie meteen aftreedt en dat er quasi onmiddellijk nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Hoewel de christendemocraten wilden dat de nieuwe verkiezingen zouden samenvallen met de bondsdagverkiezingen op 24 september, hebben de partijen in Niedersachsen zonet beslist dat de nieuwe verkiezingen op 15 oktober plaatsvinden. Als de CDU, die momenteel rondom de 40% schommelt, op 24 september de verkiezingen kan winnen, kan het enkele weken later een enorme dubbelslag binnenhalen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content