Ewald Pironet

‘Poetin zou Griekenland weleens kunnen losweken uit Europa’

De Russische president Vladimir Poetin zou van de hele situatie wel eens gebruik kunnen maken om Griekenland los te weken uit Europa, ‘Griekenland kan voor de Russen een soort paard van Troje worden’.

Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, zo wist Willem Elsschot meer dan honderd jaar geleden al. Voor de Grieken komt daar nu ook nog de trojka bij, zoals de Europese Unie, de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) met één woord worden genoemd.

Sekssymbool met staart tussen de benen

De Griekse regering onder leiding van Alexis Tsipras beloofde een eind te maken aan de ‘vernederende’ besparingspolitiek die de trojka de Grieken had opgelegd in ruil voor financiële steun. De Griekse minister van Financiën, Yanis Varoufakis, rolde te pas en vooral te onpas met zijn spieren en daagde collega-ministers van andere lidstaten voor de camera’s uit. Hij mag dan wel bij sommige vrouwen de verbeelding op hol hebben doen slaan (‘Lucky Angela Merkel die uren en uren met Yanis Varoufakis mag onderhandelen’, tikte schrijfster Kristien Hemmerechts op haar Facebookpagina), uiteindelijk moest het nieuwe sekssymbool met de staart tussen de benen terug naar Athene. Griekenland blijft nog vier maanden financiële steun ontvangen als het de hervormingen doorvoert die Europa, de ECB en het IMF – in de teksten niet langer ’trojka’ genoemd, maar ‘instanties’- eisen. Dat is wel een erg mager resultaat voor de blufpokeraars Tsipras en Varoufakis en het zal niet eenvoudig zijn om dat thuis uit te leggen.

De perikelen met Griekenland zijn maar een eerste test voor de eenheid van de Europese Unie. Politiek filosoof Luuk van Middelaar, vijf jaar lang speechschrijver van Europees president Herman Van Rompuy, wees er in zakenkrant De Tijd op dat het cruciaal is om de Noord-Europese belangen te blijven verzoenen met de Zuid-Europese. In het noorden spreekt men over onverantwoorde regeringen, corruptie en bedrog, in het zuiden vindt men dat het noorden een harteloze financiële logica hanteert, die mensen in de armoede stort. Daarbij vergeten de noorderlingen dat het reddingsgeld voor Griekenland voor negentig procent diende om de eigen banken recht te houden. En de zuiderlingen willen niet inzien dat de opgelegde hervormingen goeddeels onvermijdelijk waren, ook zonder trojka.

De problemen in Griekenland en bij uitbreiding in heel Zuid-Europa raken ook ons, of we dat nu willen of niet. Als de situatie in Griekenland niet op een fatsoenlijke manier wordt opgelost, dreigen er grote gevolgen voor de hele Europese Unie. Het kan leiden tot grote instabiliteit in de Balkan en anti-Europese bewegingen elders in Europa nieuwe kracht geven. Het kan ‘de doodslag voor het imago en het gewicht van Europa in de rest van de wereld zijn’, aldus Van Middelaar.

Vladimir Poetin

Hij wijst op een ander gevaar, waar steeds meer bevoorrechte waarnemers voor waarschuwen: de Russische president Vladimir Poetin zou van de hele situatie wel eens gebruik kunnen maken om Griekenland los te weken uit Europa, ‘Griekenland kan voor de Russen een soort paard van Troje worden’. Tegen een verenigd Europa kan Rusland niet op, maar als de Europese Unie afbrokkelt, wordt het een ander verhaal. Uiterlijk over vier maanden onderhandelen Griekenland en de EU opnieuw over de noodzakelijke besparingen in ruil voor geld. Dat overleg krijgt dan meer dan ooit een internationale geopolitieke dimensie, waar een paar miljarden overheidsschuld niet meer het allerbelangrijkste zijn.

‘Poetin zou Griekenland weleens kunnen losweken uit Europa’

De eenheid van Europa staat de volgende maanden dus op het spel. Ondertussen groeit niet alleen in Griekenland maar in heel wat lidstaten het ongenoegen over de Europese Unie. Het gaat dan niet alleen over het gevoerde crisisbeleid en de solidariteit met landen die het nooit zo nauw hebben genomen met hun financiën, maar ook over het democratisch tekort, over Europa dat oordeelt over de overheidsfinanciën en saneringsinspanningen, over een almachtige ECB.

Het felst is het onbehagen over het feit dat Europa alleen maar draait om begrotingsevenwichten en andere financiële doelstellingen. Het gaat veel te weinig over sociale doelstellingen, zoals minder armoede, meer jobs en beter onderwijs. Zolang daar niet meer aandacht naar uitgaat, blijft in Europa het verschil tussen droom en daad wel bijzonder groot.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content