‘De Russische president Vladimir Poetin lijkt te beseffen dat hij te ver is gegaan in het conflict rond Oekraïne, al weten we dat niet zeker, zegt hoogleraar internationale relaties Bart Kerremans.
‘Al sinds zijn eerste presidentschap in 2000 probeert Poetin Oekraïne naar zich toe te trekken’, zegt Bart Kerremans, politicoloog en hoogleraar internationale relaties en Amerikaanse politiek aan de KU Leuven. ‘Voor Poetin valt het land binnen Ruslands invloedsfeer.’
Oost of West
De ineenstorting van de Sovjet-Unie was rampzalig voor Rusland. Maar meer dan twintig jaar nadat de Sovjetlanden plots onafhankelijk werden, voelt Rusland zich nog steeds rechthebbend over die staten.
Kerremans: ‘Er is extra bezorgdheid om Rusland nu, omdat het niet de eerste keer is dat het land zoiets doet. Het Krimconflict herinnert aan de scenario’s van Zuid-Ossetië en Georgië, landen waarvan Rusland zich nog altijd heer en meester voelde. De VS vrezen een herhaling daarvan, maar maken zich meer zorgen omdat het nu over het grotere Oekraïne gaat.’
Op 22 november 2004 brak in Oekraïne de Oranjerevolutie uit. De bevolking protesteerde tegen de corrupte regering en oneerlijke presidentsverkiezingen. ‘De revolutie bracht geen beterschap voor Oekraïne, maar verscheurde het land tussen Oost en West’, aldus Kerremans. Toen de op het Oosten gerichte Viktor Janoekovytsj president werd in 2010, werd de feestdag die de revolutie herdacht, geschrapt.
De recente crisis in Oekraïne toont diezelfde tweedeling. ‘Het Westen heeft natuurlijk sympathie voor landen waar voor een democratie gekozen wordt. De reactie van de VS en de EU is heel logisch’, zegt Kerremans.
Wat betekent de invloed van de VS nog?
‘Rusland heeft in Oekraïne een aantal grenzen overschreden. De acties op het Krim zijn niet te rijmen met het internationale recht. Als de VS niet hadden gereageerd, zou dat heel wat kritiek uitlokken. Zowel vanuit de EU als uit de VS zelf.’
Het optreden van de VS is ook belangrijk in die zin dat het land haar geloofwaardigheid moet verzekeren, vindt Kerremans. Die geloofwaardigheid staat in functie van een aantal andere dingen. ‘De vraag is wat de invloed van de VS nog betekent. Hoe blijven ze geloofwaardig in het Midden-Oosten, de NAVO en in Oost-Europa?’
Kerremans: ‘De geloofwaardigheid van president Barack Obama was al aangetast. Hij stelde een rode lijn op voor Syrië, maar toen die overtreden werd, gebeurde er niets. En Amerika heeft ondertussen met andere moeilijke situaties te kampen, zoals het wegtrekken uit Afghanistan en het zoeken naar een akkoord tussen Palestina en Israël.’
Een ander pijnpunt is dat Oekraïne geen lid is van de NAVO. ‘Maar de VS moeten als vooraanstaand lid van de NAVO mee bepalen hoe de crisis in dat land toch moet worden aangepakt. Als Amerika niets doet, lijkt het voor de Oost-Europese landen alsof Poetin vrij spel krijgt’, legt Kerremans uit.
Afhankelijk van energieleveringen
Maar er is een limiet aan het willen aantonen van invloed. ‘Europa is afhankelijk van de energieleveringen uit Rusland en moet dus rekening houden met die kwetsbaarheid. Hoewel de Verenigde Staten dat probleem niet hebben en dus vrijer zijn, merk je dat ook zij een voorzichtige politiek voeren’, zegt Kerremans.
De VS en de EU kiezen voor diplomatie en staan erop niet militair op te treden. ‘Poetin weet dat. Hij heeft onlangs allerlei absurde argumenten aangehaald om militaire zetten van Rusland te rechtvaardigen. Maar hij lijkt ook te beseffen dat hij te ver is gegaan, dat de stappen die hij zet misschien wel in zijn nadeel kunnen spelen. Dat weten we echter niet zeker, we kunnen enkel afwachten hoe het conflict zal evolueren’, besluit Kerremans.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier