De toespraak van Russisch president Vladimir Poetin en diens beweringen over nieuwe Russische nucleaire wapens, doen heel wat stof opwaaien. Knack-redacteur Jeroen Zuallaert relativeert: ‘Als we Poetin mogen geloven, gaat hij de komende zes jaar heel Rusland fiksen.’
De Russische president Vladimir Poetin gaf donderdag zijn jaarlijks toespraak, de State of the Union. Daarin heeft hij – 17 dagen voor de Russische presidentverkiezingen – ook nieuwe Russische nucleaire wapensystemen voorgesteld. Die kunnen volgens hem niet onderschept worden door Amerikaanse afweersystemen in Europa en Azië.
Volgens Knack-redacteur Jeroen Zuallaert, nemen we die bewering (en bij uitbreiding heel Poetins toespraak) best met een korrel zout. ‘De Russische State of the Union (SOTU) bevat vaak niet helemaal correcte cijfers en ambities die nergens op slaan’, licht hij toe.
Waarom nemen we de toespraak best met een korrel zout?
JEROEN ZUALLAERT: Ieder jaar zijn er waanzinnige projecties en ambities, maar eigenlijk komt daar weinig van in huis. Als we Poetin mogen geloven, gaat hij de komende zes jaar heel Rusland fiksen. Hij gaat meer betaalbare woningen voorzien, meer hightech jobs met hogere lonen creëren, armoede uitbannen én een gigantisch nucleair wapenarsenaal aankopen.
Helemaal belachelijk is zijn voornemen om de levensverwachting in het komende decennium op te trekken van 73 naar 80 jaar. Dat lukt enkel als elke Rus vanaf morgen stopt met roken, drinken en sjasliek eten, en dan nog. Bovendien wil hij dat allemaal verwezenlijken met een economische groei van anderhalf procent. Dat is schier onmogelijk.
Wat betekent zijn aankondiging over het nieuwe nucleaire arsenaal?
ZUALLAERT: Hij toont filmpjes van kernraketten waarvan hij beweert dat ze niet neergehaald kunnen worden door anti-afweersystemen, maar eigenlijk geeft hij daar geen enkel bewijs voor. In een land zonder vrije media kan je als leider natuurlijk beweren wat je wilt: het is onmogelijk om die bewering te controleren.
Zelfs als het waar is, lijkt het onwaarschijnlijk dat Rusland die wapens ooit zal inzetten. Volgens de militaire doctrine van de Russische federatie dienen kernwapens enkel als afschrikmiddel: ze mogen pas ingezet worden als Rusland zelf aangevallen wordt met kernwapens, of wanneer er op grote schaal conventionele wapens worden ingezet. Bovendien beseft Poetin dat hij er geen enkel belang bij heeft om die kernwapens ooit in te zetten. Een kernwapenaanval op een andere kernmacht – als hij dat al zou willen – betekent immers een onmiddellijke vergelding en zal onvermijdelijk leiden tot het einde van zijn regime: een scenario waar niemand in het Kremlin trek in heeft.
We moeten erkennen dat het Russische militaire apparaat de voorbije vijf jaar grondig is gemoderniseerd, maar tegelijk is het Russische leger nog steeds geen partij voor de verzamelde NAVO-troepen.
Het komt erop neer dat Poetin zegt dat hij nucleaire wapens heeft die superieur zijn aan al jullie systemen. Wil hij meedoen met het haantjesgedrag van Donald Trump en Kim jong-Un?
ZUALLAERT: Niets menselijks is Vladimir Poetin vreemd. Als Trump en Kim ruziemaken over hoe groot hun rode knop is, dan moet Poetin vooral óók tonen dat Rusland wel machtig is. Maar eigenlijk is Poetins aankondiging niets nieuws: Rusland heeft het grootste kernwapenarsenaal ter wereld, het speelt nu al mee met de grote jongens.
Poetin voelt zich niet gehoord door het westen. Is dat een boodschap aan het westen, of profilering voor zijn eigen volk?
ZUALLAERT: Eigenlijk draagt hij die boodschap al meer dan tien jaar uit. In 2007 gaf hij op de Veiligheidsconferentie in München een assertieve toespraak, waarin hij – overigens in redelijk beleefde termen – aan het Westen vroeg om gerespecteerd te worden en Rusland zijn invloedssfeer te gunnen. In zijn ogen betekent dat: geen NAVO-lidmaatschap voor de voormalige landen van het GOS, en al helemaal geen Europese toenadering tot landen als Georgië en Oekraïne. Deze State of the Union heeft eigenlijk dezelfde boodschap, zij het dan assertiever en met een explicietere vermelding van het Russische kernwapenarsenaal.
Hoe wordt de toespraak best geïnterpreteerd?
ZUALLAERT: De speech is zowel voor binnenlands als buitenlands gebruik. Het is aan de ene kant Poetins manier van campagne voeren. Het is een oplijsting van thema’s waar Russen mee bezig zijn. De economie draait matig tot slecht, het reële inkomen van Russen daalt al vier jaar op rij en door de propaganda op de Russische overheidskanalen geloven veel Russen oprecht dat de Amerikanen op het punt staan het land aan te vallen. Poetin wil op deze manier benadrukken dat hij alles onder controle heeft en niemand het in zijn hoofd zal halen om Rusland aan te vallen.
Tegelijk is zijn speech ook een niet mis te verstaan statement tegenover de buitenwereld: behandel ons met respect, waag het niet om ons als gesprekspartner te negeren. Tegelijk benadrukken de Russen al jaren dat ze de dialoog met Europa terug willen aangaan. Er zijn subtielere manieren om het te doen, maar eigenlijk wil Rusland dringend de verhouding met de Europese Unie normaliseren. Het is maar de vraag of Europa dat op deze manier zal interpreteren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
