Op stap met de militie die (nog) niet mag meestrijden tegen IS

De Hashd al Shaabi: 'We willen graag deelnemen aan het Mosuloffensief maar we wachten op orders van de overheid. © .
Joanie De Rijke
Joanie De Rijke Medewerkster Knack

De Hashd al Shaabi, de machtigste sjiitische militiegroepering in Irak, mag – vooralsnog – niet deelnemen aan de slag om Mosul. Toch zijn ze aanwezig achter de frontlinies en staan ze klaar om de aanval in te zetten. ‘We wachten enkel nog op bevel van Bagdad.’ Joanie de Rijke volgt de groepering in de buurt van Qayyarah, ten zuiden van Mosul.

Vrijdagmorgen, 7 uur. De zon breekt nauwelijks door de dikke zwarte oliewolk die al wekenlang boven het stadje Qayyarah hangt. De roetlaag van de olie plakt aan alles: de vacht van de kudde schapen die passeert, is zwart in plaats van wit. Net als de gezichten van de kinderen op de hoek van de straat. Gelukkig beseffen ze nog niet hoe groot de schadelijke effecten van de rookwolk kunnen zijn. Een sigaret roken is bijna gezond in vergelijking met deze schoorsteenlucht.

Qayyarah, ten zuiden van Mosul in Irak, werd bevrijd door het Iraakse leger in augustus. De hemel kleurt nog steeds zwart door de olievelden die IS in brand stak.
Qayyarah, ten zuiden van Mosul in Irak, werd bevrijd door het Iraakse leger in augustus. De hemel kleurt nog steeds zwart door de olievelden die IS in brand stak.© .

De rook komt van de brandende oliebronnen die IS aanstak om luchtaanvallen op Mosul te belemmeren en zet de hele omgeving in het duister. Qayyarah, waar een Iraakse legerbasis is gevestigd, ligt op zo’n 60 kilometer ten zuiden van Mosul. Van hieruit startte het Iraakse leger begin vorige week de slag om Mosul.

Verschillende internationale mensenrechtenorganisaties beschuldigen de Hashd van grove martelpraktijken, moorden op soennitische burgers en plunderingen.

Samen met de federale politie, de Koerdische strijdkrachten en de internationale coalitie, is het Iraakse leger in steile opmars naar het laatste grote IS-bolwerk in het land. Maar ook andere strijdgroeperingen trekken naar het front in de hoop de IS voorgoed van de kaart te vegen. Waaronder het sjiitische volksleger Hashd al Shaabi, beroemd en berucht.

De Hashd fungeerde de afgelopen twee jaar als redder in nood in de strijd van het Iraakse leger tegen IS. De militiegroepering speelde onder meer een sleutelrol bij de herovering van de steden Tikrit, Ramadi en Fallujah.

Leden van de Hashd al Shaabi zijn wel degelijk aanwezig op het strijdtoneel.
Leden van de Hashd al Shaabi zijn wel degelijk aanwezig op het strijdtoneel.© .

Maar er is ook kritiek. Verschillende internationale mensenrechtenorganisaties beschuldigen de Hashd van grove martelpraktijken, moorden op soennitische burgers en plunderingen. De Hashd zou haar eigen agenda volgen en zich alleen maar bekommeren om de veiligheid van sjiitische heiligdommen en de eigen bevolking. ‘Als de Hashd de macht overnemen, hebben we nog liever dat IS blijft want qua wanpraktijken staan ze op dezelfde lijn,’ vertelde Zilaad Barzani, broer van Massoud Barzani, president van de Koerdische regio in Irak, ons eerder deze week.

Als gevolg van de beschuldigingen legde de ayatollah Ali al-Sistani de Hashd nadrukkelijk opnieuw een reeks geboden op. Sindsdien lijkt de militie zich aan de regels te houden. Toch mag de Hashd van de Iraakse regering officieel niet deelnemen aan de operatie Mosul.

Als de Hashd de macht overnemen, hebben we nog liever dat IS blijft want qua wanpraktijken staan ze op dezelfde lijn

Giftige zwavelwolk

Wat niet wil zeggen dat de Hashd braaf thuis blijft zitten. Ze zijn wel degelijk aanwezig op het strijdtoneel. We zijn een hele dag met hen op stap in de omgeving rond Qayyarah en zien op verschillende plaatsen vlaggetjes met de afbeelding van de sjiitische imam Hussein. Tegen de avond vertrekt een enorm konvooi van het Iraakse leger richting noorden, op weg naar Mosul. Honderden pantserwagens denderen voorbij. We zien ook een aantal wagens van Hashd al Shaabi passeren.

‘We zijn officieel inderdaad niet bij de slag om Mosul betrokken omdat de regering vreest dat sektarische verschillen de strijd zullen domineren,’ zegt Abu Farhdad al Sardiwi, een van de Hashdleiders, in het kantoor van de groepering in Qayyarah. Vlak naast hem hangt een poster met de twaalf sjiitische imams, waarvan de twaalfde zonder gezicht. Dit is de imam die volgens de sjiitische leer nog moet komen.

IS stak de oliebronnen aan om luchtaanvallen op Mosul te belemmeren
IS stak de oliebronnen aan om luchtaanvallen op Mosul te belemmeren© .

‘We mogen de wapens dus niet opnemen. Maar we hebben wel de weg van hier naar Mosul vrijgemaakt,’ vervolgt al Sardiwi. ‘Die blijven we nu bewaken. We willen graag deelnemen aan het Mosuloffensief maar we wachten op orders van de overheid. Zolang Bagdad niet wil dat we mee strijden, doen we dat niet. We verwachten echter dat ze ons snel om hulp zullen vragen, zoals vorige keer bij Fallujah en Ramadi. Maar we zijn wél aanwezig hier, als duidelijk signaal aan IS.’ Over de beschuldigingen van martelingen en moorden, is hij kort: ‘Ze kloppen niet.’

Zolang Bagdad niet wil dat we mee strijden, doen we dat niet.

Vrijdagmorgen 8 uur. Door de kou van afgelopen nacht is de giftige zwavel die we gisteren in witte rookwolken zagen hangen, meer naar de grond gedaald. De lucht is ervan doordrongen, we voelen het branden in onze neus en ogen. Vlakbij het dorpje Telul Nasr, in de buurt van Qayyarah, heeft IS gisteren een deel van de zwavelfabriek in brand gestoken. De zwaar giftige witte rook hangt nu samen met de oliewolk boven de streek. De terreurbeweging zet alle smerige middelen in die er voorhanden zijn.

Wat later arriveren we op een open plek in de woestijn. Voor ons staan zo’n 600 man opgesteld in rijen. Strijders van Hashd al Shaabi.

Strijders van Hashd al Shaabi
Strijders van Hashd al Shaabi© .

Elke morgen komen ze hier bijeen om te trainen, horen we. Er zouden nog meer manschappen aanwezig zijn, maar hoeveel mogen we niet weten. ‘We staan klaar om ons aandeel te leveren in de strijd tegen IS,’ klinkt het. ‘Het is enkel een kwestie van wachten.’

Een uitgebreide reportage over Hashd al Shaabi verschijnt binnenkort in Knack en op Knack.be.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content